پايش و شبيه سازي الگوي پوشش زمين در نواحي روستايي شرق گيلان با بهره گيري از مدل تركيبي زنجيره ماركوف و سلول هاي خودكار

Monitoring and simulation of land cover pattern in rural areas of East Guilan using Markov chain model & cellular automata

يكي از مهم ترين عوامل موثر در ناپايداري سكونتگاه هاي روستايي در دهه هاي اخير، تحولات ناشي از تغيير كاربري و پوشش زمين است. پايش الگوي پوشش زمين و شبيه سازي چگونگي تحولات آتي در طرح ريزي مديريت منابع اكولوژيكي امري ضروري و حياتي است. البته اين موضوع در محيط طبيعي گيلان با توجه به شرايط جنگلي منحصربفرد، در پايداري سكونتگاه هاي روستايي نيز اهميتي دو چندان دارد. در اين پژوهش، تغييرات طبقات پوشش زمين نواحي روستايي در شرق گيلان (آستانه اشرفيه، سياهكل، لاهيجان و لنگرود) به وسعت 2260 كيلومتر مربع در سه دوره زماني پايش شده است. با بهره گيري از تصاوير TM-1989، ETM-2000 و Landsat8 -2015 اين پايش مورد پردازش قرار گرفت. بدين ترتيب ماتريس احتمال تغييرات طبقات پوشش هاي شش گانه شهري، شاليزار، باغات، منابع آبي، جنگل و فاقد پوشش براي پيش بيني تغييرات پوشش در سال 2030 ميلادي(1409 شمسي)، مورد توجه قرارگرفت. در شبيه سازي و پيش بيني تغييرات پوششي نيز از مدل تركيبي زنجيره ماركوف و سلول هاي خودكار استفاده شده است. نتايج آشكارسازي تغييرات پوشش زمين در فاصله بين سالهاي (1989) (1368شمسي) تا (2015) (1394 شمسي) نشان مي دهد كه مساحت پوشش هاي شاليزار، جنگل و فاقد پوشش كاهش يافته و مساحت پوشش هاي شهري و باغات افزايش پيدا كرده است. با توجه به روند يابي صورت گرفته؛ در صورتيكه در سياست گذاري حفاظت از منابع، اقدامات اساسي صورت نپذيرد، ناپايداري سكونتگاه هاي روستايي تشديد مي يابد. نتايج شبيه سازي در آينده نيز اين موضوع را تاييد مي نمايد زيرا ارزيابي ها نيز نشان مي دهد كه در سال (2030) (1409 شمسي)، كاهش 8000 هكتاري پوشش شاليزار و افزايش 5300 هكتاري پوشش شهري و 4500 هكتاري پوشش باغات را شاهد خواهيم بود.

Changes resulting from changes in land use and land cover is one of the most important factors in the instability of rural settlements in recent decades. Monitoring of land cover pattern and simulation of future changes is an essential and vital issue for Planning of Ecological Resource Management. this issue in natural environment of guilan due to unique forest conditions is crucial in the sustainability of rural settlements. This study analyzed changes in land cover of rural areas at East guilan (AstanehAshrafieh, Siahkal, Lahijan & Langerood with area of 2260 km2) over 3 periods. 1989-TM, 2000 –ETM & 2015 land sat 8 images were processed. In order to prediction of changes in land cover untill 2030probability matrix of changes in 6 classes (including urban, rice field, gardens, water source, forests & lands without cover) was calculated. all analyses were performed using markov chain model & cellular automata. Results of changes detection between 1989- 2015 show that area of rice fields, forests & lands without cover has been decreased, but area of urban regions & gardens has been increased. According to these results, instability of rural settlements will escalate, if there is no fundamental action in making policy for conservation of resources. Results of simulation of future confirms this issue as well. Assessments predict that until 2030, area of rice fields will be reduced 800 hectares. area of urban regions and gardens will be increased respectively 5300 and 4500 hectares.