بررسي عوامل مؤثر بر كارايي دانشگاه هاي همگن دولتي كشور

A survey of effective factors on the efficiency of homogeneous governmental universities of Iran

در دنياي امروزي، يكي از مهم‌ترين عواملي كه باعث پيشرفت يا عدم عقب‌ماندگي كشورها مي­شود، انتقال و توليد دانش و تكنولوژي از طريق مراكز دانشگاهي مي­باشد. افزايش هزينه‌هاي آموزش عالي و محدود بودن منابع در دسترس سبب گرديده، تا دانشگاه‌ها نسبت به ارزيابي عملكرد خود اقدام نمايند. يكي از راه­هاي ارزيابي عملكرد دانشگاه‌ها، ارزيابي و سنجش كارايي آن‌ها است. در اين مقاله بر اساس مطالعات پيشين ابتدا شاخص كارايي از طريق روش نا پارامتريك تحليل پوششي داده­ها محاسبه‌شده و سپس با روش پارامتريك (مدل رگرسيون سانسور ­­­شده)، سهم هر يك از عوامل مؤثر بر شاخص كارايي واحدهاي دانشگاهي به‌عنوان راهبردهايي جهت بهبود سياست­گذاري­هاي براي تخصيص منابع محدود، محاسبه و بررسي شده است. در طي اين فرآيند، از اطلاعات مربوط به 20 دانشگاه جامع بزرگ و برخوردار دولتي كشور طي 5 سال اخير استفاده شده است. بر اساس مطالعات و تحقيقات پيشين و نظر خبرگان و صاحب‌نظران مربوطه شاخص‌هاي اصلي شامل تعداد دانشجويان، تعداد اعضاي هيئت‌علمي، بودجه جاري آموزش، فضاي سرانه كالبدي و فضاي سرانه رفاهي به‌عنوان متغيرهاي ورودي و از شاخص‌هاي تعداد مقالات، تعداد كتب، درآمد اختصاصي و تعداد فارغ‌التحصيلان به‌عنوان متغيرهاي خروجي انتخاب‌شده‌اند. بررسي دانشگاه­ها طي سال­هاي تحصيلي 86-1385 الي 90-1389، نشان مي­دهد كه متوسط كارايي فني آن‌ها در پنج سال موردبررسي كاهش داشته است. از اين ميان، تنها دانشگاه‌هاي اصفهان، تهران، شهيد بهشتي و مازندران داراي كارايي كامل مي‌باشند. بيشترين سهم و اهميت در كارايي فني آن‌ها از بين متغيرهاي ورودي به ترتيب مربوط به تعداد دانشجويان، فضاي سرانه كالبدي و بودجه جاري آموزش و همچنين بيشترين سهم از بين متغيرهاي خروجي به ترتيب مربوط به تعداد فارغ‌التحصيلان، درآمد اختصاصي و تعداد مقالات مي­باشند.