مدل سازي آسيب پذيري مناطق شهري در زمان وقوع زلزله (نمونه موردي: منطقه سه كلانشهر تهران)

(Modelling since the Earthquake Vulnerability of Urban Areas (Case Study: Tehran District Three

زلزله يكي از خطرناك ترين بلاياي طبيعي عصر حاضر مي باشد كه اهميت خود را به طور عيني نمايان كرده است. بنابر اين مقابله با اين بحران از طريق شناسايي نقاط آسيب پذير و برطرف كردن آنها در جهت كاهش آسيب هاي ناشي از زلزله مؤثر است. بسياري از شهرهاي ايران بر روي پهنه هاي با خطر نسبي متوسط و زياد زلزله واقع شده اند. شهر تهران به علت قرار گرفتن چندين گسل فعال در اطراف و درون آن از ريسك بالايي در برابر خطر زلزله برخوردار است. لذا به منظور برنامه ريزي اصولي براي كاهش آسيب پذيري ساختمان هاي شهري و ارائه تصويري روشن از وقوع احتمالي زلزله و عواقب، ارزيابي پهنه هاي آسيب پذيري شهري ضروري است. براين اساس در پژوهش حاضر به مدل سازي آسيب پذيري بافت شهري منطقه سه تهران در زمان وقوع زلزله پرداخته شده است. روش تحقيق تركيبي از روشهاي توصيفي- تحليلي مي باشد كه با بهره گيري از مدل هاي ANP و تحليل شبكه در سيستم اطلاعات جغرافيايي به مدل سازي و ارزيابي آسيب پذيري بافت شهري در منطقه سه پرداخته شده است. نتايج آسيب پذيري بافت شهري منطقه 3 تهران در صورت وقوع زلزله بدين صورت است كه از مساحت 2296 هكتاري اين منطقه، حدود 36٫2 درصد از كل مساحت منطقه در وضعيت آسيب پذيري خيلي زياد و زياد، حدود 30٫8 درصد كل مساحت منطقه در وضعيت متوسط و حدود 33 درصد كل مساحت منطقه در وضعيت كم و خيلي كم از لحاظ آسيب پذيري در مواقع بحران قرار دارد؛ و توزيع فضايي آسيب پذيري مربوط به بخش شمال شرقي و شرق منطقه مي باشد كه داراي بافت مسكوني متراكمي مي باشد، براين اساس با در نظر گرفتن مشكلات كالبدي بافت مسكوني آسيب پذير، رويكرد مديريت بحران زلزله يك راهكار مؤثر در راستاي حفظ بافت و كاهش آسيب هاي وارده به اين بافت در اثر وقوع زلزله خواهد بود.

Earthquake is one of the most disastrous natural calamity in present age which has been demonstrated its importance objectively. Therefore, getting prepared to deal have with always such crisis affected through identifying vulnerable spots and eliminating them are effective strategies in reducing the damage caused by an earthquake. Many Iranian cities are located in the areas with medium or high relative risk of an earthquake. Tehran city, especially area 3, has a high risk of earthquake danger because so many active faults lie around this area. It is necessary to evaluate vulnerable areas for the substantial planning of decreasing vulnerability of the buildings and representing a clear image from earthquake occurrence and its aftermath. In this study, the vulnerability of context in area3, Tehran, in the time of earthquake occurrence has been modulated. The paper methodology is a descriptive- analytic method which through ANP models and analysis of network in Geographic Data system has modulated and evaluated vulnerability in the urban context of area 3. The results showed that from 2296 hectare of the whole of the area, about 36.2 percent lie in very high and high condition, about 30.8 percent lie in intermediate condition and about 33 percent lie in very low and low condition. The space distribution of vulnerability related to northeastern and east of this area that has cumulous residential context. On the basis of the study results, with considering the problems of vulnerable residential context, Emergency Management of the earthquake will be an effective solution for context maintenance and decrease damages of earthquake occurrence in this context.