كاني شناسي و ژئوشيمي رسوبي گرد و غبارهاي وارده به استان خوزستان (مطالعه موردي خرداد 1391)

Mineralogy and sedimentary geochemistry of incoming dust to the Khuzestan Province (case study: June 2012)

پديده گرد و غبار بدليل خشكسالي هاي اخير سبب بروز اثرات نامطلوب زيستي و خسارات فراوان در زمينه كشاورزي، صنعتي و حمل و تقل در استان خوزستان گرديده است. مطالعه ژئوشيميايي ذرات گرد و غبار به منظور تعيين منشاء احتمالي، خصوصيات زمين زيست محيطي عناصر و نقش آنها در آلودگي محيط زيست حائز اهميت است. با بررسي مطالعات انجام شده قبلي و استخراج كانون هاي معرفي شده، دو منطقه منشاء براي گرد و غبارهاي وارده به كشور در خرداد ماه سال 91 شناسايي شد. تعداد 12 نمونه ي گرد و غبار در شهرهاي آبادان و اهواز برداشت و مورد آناليز عنصري و كاني شناسي قرار گرفت. نتايج كاني شناسي نشان دهنده وجود كربنات ها (كلسيت و دولوميت) و سيليكات ها (كوارتز) و فلدسپار با منشاء قاره اي و رسوبي، كاني هاي رسي (ايليت و كلريت) و تبخيري ها(ژيپس و هاليت) با منشاء تالاب ها و درياچه هاي خشك شده و كائولينيت احتمالا با منشاء تبدلي از رس هاي گروه اسمكتيت و فلدسپار مي باشد. با توجه به نتايج مطالعات ژئوشيمي برخي از فلزات سنگين و راديواكتيو مانند اروانيوم، كادميوم و گوگرد غني شدگي بالا و برخي ديگر مانند سرب، نيكل، ليتيم و موليبدن غني شدگي متوسطي در گرد وغبارهاي وارده به خوزستان نشان مي دهند كه غالبا منشاء انسان زاد دارند. آلودگي به مواد هيدروكربني و فرايندهاي بالادستي صنعت نفت، عناصر مورد استفاده در سلاح هاي ميكروبي و شيميايي و همچنين خشكي تالاب ها و زمين هاي شور در ايجاد ميزان غير معمول در عناصر موثر بوده است.

The phenomenon of dust due to recent drought has caused undesirable biological effects and great damages in agricultural, industrial, transportation and communication systems. Geochemical studies are important to determine the possible source of dust, geoenvironmental characteristics of elements and the role of their role in environmental pollution. Two area sources were identified for the incoming dust to the country by investigation of previous studies in June 2012 and 12 samples of dust in Abadan and Ahvaz were collected and their mineralogy and elemental analysis were analyzed. The results of mineralogy showed that carbonates (calcite and dolomite) have the source of feldspar with a source of continental and sedimentary. Lagoons and dried lakes are a source of clay minerals (chlorite and illite) and evaporate (halite and gypsum) and probably kaolinite originated from smectite and feldspar group. In regard to the results of the geochemistry of some heavy metals and radioactive indicate that most of them have an anthropogenic origin (Uranium, Cadmium, and Sulfur have high enrichment and lead, nickel, lithium, and molybdenum have medium enrichment). Being contaminated with hydrocarbon material and upstream processes of the oil industry, used elements in chemical and biological weapons and also dryness of lagoons and saline lands were effective in an unusual amount of these components.