اقدامات و تمهيدات شهرسازي با رويكرد پدافند غيرعامل در مكان يابي نقاط امن شهري (مطالعۀ موردي: شهر مرزي اسلام آباد غرب)

(A passive defense approach of safe places site selection into urban development measures (case study: border city of Eslamabad-e Gharb

مقدمه: از جمله اقداماتي كه سعي دارد تهديدات خارجي متوجه آسيب‌پذيري‌هاي داخلي نشود پدافند غيرعامل است. در طراحي و معماري نوين علاوه بر نظر داشتن به شرايط محيطي و فيزيكي، توجه به اصول دفاعي و پدافند اعم از عامل و غيرعامل نيز مهم است. اهميت اين موضوع در مناطق مرزي با توجه به شرايط خاص جغرافيايي و سياسي اين مناطق دو چندان مي‌شود. سئوالي كه در اينجا مطرح مي‌شود اين است كه چه معيارهايي را بايد در مكان‌يابي كاربري‌ها مدنظر قرار داد تا امنيت لازم تأمين گردد؟ هدف از اين پژوهش اولويت‌بندي بين مناطق مناسب براي مكان‌يابي نقاط سكونتي جديد يا ساير زيرساخت‌هاي شهري براساس شناسايي معيارهاي مؤثر بر اين اولويت‌بندي است. روش: بر اين اساس در چارچوب روش تحقيق توصيفي- تحليلي، در مرحله جمع آوري اطلاعات و داده‌هاي اوليه، از مطالعات كتابخانه‌اي، برداشت‌هاي ميداني، مصاحبه با صاحب‌نظران و توزيع پرسشنامه بين خبرگان مربوطه استفاده شد و پس از تحليل اطلاعات وضع موجود شهر اسلام‌آباد غرب با كمك روش SWOT، معيارهاي اصلي مؤثر در فرايند مكان‌يابي اين شهر تعيين گرديد. در مرحلۀ بعدي اقدام به وزن‌دهي اين معيارها با استفاده از روش[1]AHP شد و با استفاده از تكنيك مقايسۀ زوجي محدوده‌هاي امن شهر اسلام‌آباد اولويت‌بندي شد. يافته‌ها: يافته‌ها نشان مي‌دهد كه سه معيار به عنوان عوامل اصلي مؤثر در فرايند مكان‌يابي شهر اسلام‌آباد غرب وجود دارد. اين معيارها عبارتند از 1) چگونگي دسترسي به زيرمعيارهايي مانند شريان‌هاي اصلي، تأسيسات زيربنايي و روبنايي؛ 2) نبود ديد هوايي مستقيم؛ 3) موقعيت محدوده با زيرمعيارهاي پستي و بلندي زمين، دوري از مكان‌هاي مخاطره‌آميز و سيل‌گير، دوري از كاربري‌هاي ناسازگار. نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد معيارهاي دسترسي و موقعيت محدوده بين سايرمعيارهاي مكان‌يابي مناطق امن اين شهر مرزي بيشترين ميزان تأثيرگذاري را دارند و در واقع از اهميت بيشتري برخوردارند.

Background: The passive defense is one of the measures that prevent external threats to make internal vulnerabilities. In new design and architecture, it is important to pay attention to the principles of both passive and active defense in addition to the environmental and physical conditions. The importance of this issue in border regions doubled due to the specific geographical and political conditions of these areas. Now the question is “what criteria should be considered to provide security for site selection of users?” In this regard, the purpose of this research is to prioritize the areas suitable for site selection new residential locations or other urban infrastructures based on the identification of the effective criteria on this prioritization. Method: In this descriptive-analytic research, data collected from library studies as well as field studies and surveys, interviews with experts and distribution of the questionnaire among experts. Then, after analyzing the current data of Eslamabad-e-Gharb by using SWOT method, effective criteria were identified in site selection process. In the next step, criteria weighted by using AHP method and safe areas of Eslamabad-e Gharb prioritized based on the paired comparison technique. Findings: According to the results, three criteria are the main factors affecting the process of site selection in Eslamabad-e Gharb city such as: a) how to access the sub-criteria including the original main facilities and infrastructure; b) lack of direct aerial vision; c) the region situation with sub-criteria including uneven or smooth ground, avoiding hazardous and flooded places and away from incompatible user. Conclusion: The results showed that the accessibility criteria and location of the range between the other metrics for selecting secure sites of this border town are more important.