رتبه‌‌بندي استان‌هاي كشور از نظر ايجاد ارزش افزوده‌ زير بخش‌هاي اقتصادي بر اساس مدل تصميم‌گيري چند معياره (VIKOR)

Ranking the Iran's provinces based on added value in the economic subsectors by means of Multi-criteria decision-making models (VIKOR

آگاهي از منابع و پتانسيل‌هاي اقتصادي مناطق در جهت رشد و پيشرفت آنها، ضروري است. يكي از شاخص­هاي مهم اقتصادي، كه نشان دهنده‌ي نحوه­ي بهره­گيري از ظرفيت منابع انساني و طبيعي متناسب با هر منطقه در جهت رشد اقتصادي و توليد آن است، ارزش افزوده بخش­هاي مختلف اقتصادي مي­باشد. از اين­رو هدف پژوهش حاضر، دستيابي به مزيت‌هاي نسبي هر استان از ­طريق رتبه­بندي ارزش­افزوده ايجاد­شده فعاليت‌هاي اقتصادي مختلف است. بدين منظور ابتدا با استفاده از روش آنتروپي شانون به وزن دهي هر يك از 15 زير بخش اقتصادي پرداخته، سپس به منظور دستيابي به نتايج تحقيق، با استفاده از داده‌هاي موجود در مركز آمار و استفاده از تكنيك تصميم­گيري چند­معياره (VIKOR) براي داده‌هاي سال1390 تحليلي صورت گرفته است. نتايج حاصل از تحقيق نشان داد كه استان خوزستان به ­دليل سهم بالاي 48 درصدي ارزش­افزوده در بخش معدن و مقدار عددي شاخص ويكور معادل 290/0 بالاترين رتبه را به خود اختصاص داده است، تهران به دليل داشتن سهم زياد در بخش «واسطه گري مالي» و «مستغلات، كرايه و خدمات كسب و كار»، با مقدار عددي 472/0 از شاخص ويكور، رتبه دوم را به خود اختصاص داده است و استان كهگيلويه ­و ­بوير­احمد به دليل دارا بودن سهم بالا (11درصدي) بخش معدن و مقدار عددي 538/0 شاخص ويكور، رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. استان‌هاي قم (مقدار شاخص 993/0)، سمنان (993/0) و چهارمحال و بختياري (993/0) به دليل پايين بودن سهم آنها از بخش‌هاي مختلف اقتصادي، كمترين رتبه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. بنابراين در راستاي سياست عدالت اجتماعي، به‌ عنوان هدف محوري برنامه­هاي توسعه كشور، لازم است كه وضعيت مناطق مختلف كشور (استان­هاي كشور) از نظر نحوه پخشايش خدمات و ميزان برخورداري از شاخص­هاي مختلف اقتصادي-اجتماعي و زيربنايي، بررسي شود و نارسائي­ها براي برنامه­هاي آتي توسعه در نظر گرفته شود.

Awareness of resources and potential economic of regions is essential for their development and growth. One important economic indicator is the economic value of different sections that shows how each region has used its human and natural resources capacities to improve its own economic growth and production. The aim of this study is to achieve the relative merits of each region by the rankings of the value added created by the different economic activities. For this purpose, the Entropy Shanon method for weighting each of the 15 economic sub-sectors was used. Then, the data related to year of 1390 was analysed by the statistical data and multi criteria decision making techniques (VIKOR). The results showed that, Khuzestan has the highest rank because of the high share of value added in the mining sector (48%) and (VIKOR index equal to /290). Tehran because of having lots of share in ‘financial intermediation’ and ‘real estate’, rent and business service’ and (VIKOR index equal to. /472), and Kohgiluyeh Boyer Ahmad because of high share (11%) in the mining sector and (VIKOR index equal to. /538) have been ranked as the second and the third; respectively. The provinces of Qom (VIKOR index was equal to. /993), Semnan (. /993), Chaharmahal and Bakhtiari (. /993) because of the low contribution of the different economic sectors have the lowest rate. Therefore along with the policy of social justice as a central objective of national development programs, It is necessary to investigate different regions of the country (provinces of the country) in the point of view of distribution of Service and access to various socio-economic and infrastructure index. In addition, the insufficiency of future development should be considered.