ارزيابي و رتبه بندي محلات شهري در نماگرهاي تفكيك از مبدأ پسماند با استفاده از مدل VIKOR در GIS (مطالعة موردي: شهر اردبيل)

(Evaluating and Ranking of City Neighborhoods in Source Waste Separation Indicators Using VIKOR Method in GIS (Case Study of Ardabil City

شهرنشيني شتابان و افزايش مصرف مواد، كالاها و توليد پسماند، به كاهش سلامت و بهداشت محيطي در شهرها منجر شده است. از آنجايي­كه تفكيك از مبدأ روش مناسبي براي كاهش مشكلات حوزة پسماند شهري است، ازاين‌رو، بررسي وضعيت محلات شهري از نظر نماگر‌هاي تفكيك از مبدأ مي‌تواند كمك شايان توجهي به مديريت پسماند شهري نمايد. اين تحقيق از نوع توصيفي- تحليلي است و براي گردآوري داده‌هاي تحقيق از روش پيمايشي استفاده شده است. قلمرو تحقيق شامل محلات 44 گانة شهرداري اردبيل هستند. با استفاده از روش كوكران 386 واحد ملكي به عنوان حجم نمونه تعيين شد‌ه‌‌اند. نتيجة آزمون پايايي، به روش آلفاي كرونباخ، 0.79 محاسبه شده است كه پايايي ابزار تحقيق را تأييد مي‌كند. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از آمار توصيفي، ضريب تغييرات (C.V) و براي رتبه‌بندي محلات از مدل VIKOR استفاده شده است. يافته‌هاي حاصل از تجزيه و تحليل داده‌ها نشان مي‌دهند كه تنها حدود 47% از واحدهاي ملكي، تفكيك از مبدأ را انجام مي‌دهند. نتايج روش ضريب تغييرات هم نشان مي‌دهند كه مقدار اين ضريب در بيش از 70% نماگر‌ها بيش از مقدار 100 است كه از اين نظر، نماگر‌ها از توزيع همگن برخوردار نيستند. نتايج روش VIKOR نشان مي‌دهند كه فقط 8/18% از محلات شهر اردبيل از نظر نماگر‌هاي تفكيك از مبدأ پسماند، وضعيت مطلوبي دارند. نتايج تحقيق نشان مي‌دهند كه بيش از 80% محلات شهر اردبيل از نظر تفكيك از مبدأ پسماندها در وضعيت نامطلوب قرار دارند. در پايان تحقيق بر مبناي يافته‌ها و مؤلفه‌هاي تحقيق، پيشنهادهايي براي تأمين زيرساخت‌ها، آموزش، توانمندسازي شهروندان و اجراي برنامة مديريت جامع پسماند شهر اردبيل ارائه شده‌اند.

Rapid urbanization and increase consumption of materials, goods and waste production, lead to health and hygiene decline in urban environments. Since separation at source has been a suitable method for reducing the problems of urban waste. Assessment the condition of the urban neighborhoods in terms of source separation indicators can help to the urban waste management. This research is a descriptive-analytic study. For data collection, survey method is used. The areas of research are 44 neighborhoods in Ardebil city. Using Cochran’s method, 386 houses were chosen as the sample unit (e). The Cranach’s alpha test of the reliability obtained 1.95 that confirms the reliability of the research tool. To analyze data, we used descriptive statistics; the coefficient of variation (C. V.) and for the ranking of neighborhoods, VIKOR model was used. Analyses of the data showed that only about 47% of the units of the survey, separate the solid wastes. The results of C.V also show that the value of this coefficient in over 70% of the indicators is more than 100 which means that the distribution of indicators is heterogeneous. The results of VIKOR model show that only 8.18 percent of the Ardabil city neighborhoods in terms of the source waste separation indicators have had optimal condition. The results of research indicate that more than 80 percent of the Ardabil city neighborhoods in terms of the source waste separation are in Undesirable condition. Hence, supplying the infrastructure, training and enabling citizens, and the implementation of the waste management program for the city of Ardabil offered at the end of the research.