مقايسه كارايي مدل‌هاي تصميم‌گيري چند معياره به منظور تعيين ميزان توسعه يافتگي

Compare the efficiency of Multi-criteria decision-making methods In order to determine the level of development of the County

آغاز موج استفاده از مدل‌هاي كمي در علوم اجتماعي طي دهه‌هاي 1990 توأم با طرح مباحث توسعه و توسعه‌نيافتگي، كاربرد روش‌هاي تصميم‌گيري چند معياره در تعيين سطوح توسعه‌يافتگي مناطق را گسترش داده است. بنابراين هدف پژوهش حاضر مقايسه كارايي روش‌هاي تصميم‌گيري چند معياره (الكتر، ويكور، تاپسيس، كپ لند، تاكسونومي و saw) در سنجش درجه توسعه‌يافتگي شهرستان‌هاي استان خوزستان مي‌باشد. روش پژوهش بر اساس هدف كاربردي و بر اساس ماهيت توصيفي –تحليلي است. جامعه آماري 24 شهرستان استان خوزستان مي‌باشد كه با استفاده از 71 متغير در شش بخش مختلف به رتبه‌بندي شهرستان‌هاي استان پرداخته و در نهايت با استفاده از سه روش ضريب تغييرات، درصد تغييرات و شدت تغييرات بهترين مدل را براي سنجش درجه توسعه شهرستان‌هاي و رتبه‌بندي آن‌ها انتخاب كرده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه شهرستان‌هاي استان در مدل‌هاي مختلف، موقعيت و رتبه‌هاي متفاوتي را به دست آورده‌اند، با توجه به نتايج به دست آمده از مدل ادغامي كپ لند، 24 شهرستان استان در سه سطح، نسبتاً توسعه يافته، درحال‌توسعه، نسبتاً محروم طبقه‌بندي شده‌اند. طبق اين طبقه‌بندي، شهرستان رامهرمز با 23 امتياز در رتبه اول و شهرستان باوي با 22- امتياز در رتبه آخر (رتبه 20) قرار دارد كه اين امر نشان دهنده وجود ناهماهنگي و عدم تعادل در بين شهرستان‌هاي استان مي‌باشد. همچنين نتايج بيانگر كاهش شدت تغييرات، درصد تغييرات و ضريب تغييرات در دو مدل تاكسونومي و الكتر مي‌باشد و به نظر مي‌رسد اين دو روش در مقايسه با ساير روش‌هاي تصميم‌گيري چند معياره براي سنجش درجه توسعه يافتگي شهرستان‌هاي استان، از اعتبار بيشتري برخوردارند.

Wave of quantitative models in the social sciences during the 1990s, coupled with issues of development and underdevelopment, Application of multi-criteria decision methods expanded in determining the development of the areas. The purpose of this study was to compare the effectiveness of multi-criteria decision (Electra, Vikor, TOPSIS, Copland, taxonomy and saw) Measure the degree development County province is in Khuzestan. The research methodology is based on practical purpose and descriptive nature is analytical. Statistical population is 24 County in Khuzestan province. That use 71 variables in six different rankings paid County of the province finally, using three different methods: the coefficient of variation, percentage changes and the changes in the model to Measure the degree development of County and their rankings chosen. The results showed that the County in different models, achieved Position and rankings differently. The results indicate low-intensity changes, percentage changes and index changes are in taxonomy and electric models and it seems that these two methods are compared with other methods of multi-criteria decision to measure the degree of development of County, have more credibility.