نقش حكم‌روايي مطلوب شهري در افزايش تاب آوري سكونت گاه هاي غيررسمي در ايران (مطالعه موردي: كلان شهر تبريز)

The role of good urban governance in increasing the resilience of informal settlements in Iran, Case study: Tabriz megalopolis

در سال­ هاي اخير، مطالعه درباره­ ي ضرورت و اهميت به كارگيري اصول تاب­ آوري شهري و عوامل مؤثر بر آن در زمينه كاهش خطرات در شهرها و مخصوصاً شهرهاي داراي سكونتگاه ­هاي غيررسمي توجه بسياري از صاحب ­نظران را به خورد جلب كرده است. در اين ميان ضررورت توجه به اصول حكم­روايي مطلوب شهري و از آن جمله نقش و جايگاه ساكنين محلات داراي سكونتگاه­ غيررسمي در ارتقاي تاب ­آوري اهميت بيشتري برخوردار است. هدف اين مقاله بررسي نقش حكم­روايي مطلوب شهري در افزايش تاب­ آوري سكونت­گاه­ هاي غيررسمي است. تحقيق از لحاظ هدف، كاربردي، از لحاظ ماهيت، توصيفي- تحليل و نيز از نوع همبستگي و علّي است. جامعه آماري تحقيق ساكنان سكونت­گاه­ هاي غيررسمي كلان شهر تبريز مي‌باشد. با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي ساده و بر اساس فرمول كوكران، حجم نمونه تحقيق 400 نفر به دست آمد. براي تجزيه‌ و تحليل داده­ ها از آزمون همبستگي اسپيرمن و آزمون رگرسيون چندمتغيره گام به گام استفاده شد. روايي صوري پرسش‌نامه توسط اساتيد دانشگاهي و متخصصان شهري مورد تأييد قرار گرفت. با استفاده از فرمول ويژه كرونباخ آلفا پايايي پرسش‌نامه تحقيق 0/92 براي پرسشنامه حكمروايي مطلوب شهري و 0/91 براي پرسشنامه­ ي تاب­ آوري شهري محاسبه شد. نتايج ِيافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه از بين متغيرهاي حكم­روايي مطلوب شهري به جز دو متغير حاكميت قانون و عدالت و انصاف، بقيه ­ي متغيرها با متغير وابسته رابطه معني‌داري وجود دارد. همچنين نتايج رگرسيون چندمتغيره روشن ساخت كه متغير مسئوليت ­پذيري بيشتر از ساير متغيرها قدرت تبيين متغير تاب­آوري را داشته و بعد از آن به ترتيب متغيرهاي شفافيت، مشاركت­پذيري، پاسخ­گويي، اجماع­ سازي و كارآيي و اثربخشي قرار دارند. اين شش متغير توانايي تبيين 0/89 درصد از تغييرات تاب­آوري سكونت­گاه­ هاي غيررسمي را دارند. در نهايت پيشنهاد‌هاي كاربردي در زمينه ­­ي نقش هريك از ابعاد حكم­روايي در افزايش تاب­ آوري ارائه‌ شده است.

The purpose of the paper is to investigate the role of good urban governance in increasing the resilience of informal settlements. This is a casual and correlational descriptive applied research, which uses an analytical approach. Research population of the study are residents of informal settlements of Tabriz metropolis. Using simple sampling method and Cochran formula, the sample size obtained 400 people. To analyze the data, the spearman correlation coefficient and multiple regression (stepwise) tests have been used. Validity of the questionnaire was confirmed by academics and urban professionals. Using Cronbach Alpha special formula, the reliability of questionnaire obtained 0.92 for good governance and 0.91 for urban resilience. Research findings show's that except the variables of rule of the law and justice and fairness, the remaining variables of good urban governance have a significant relationship with the dependent variable. Also the results of multiple regression test revealed that the variable of responsibility has the power of predicting resilience more than other variables, and the variables of transparency, participation, responsiveness, consensus building, efficiency and effectiveness respectively are the next. These six variables have the ability of predicting 89% of resilience changes of informal settlements. Finally, practical recommendations about the role of each of the aspects of governance on increasing the resilience is provided.