نواحي حرارتي ايران

Thermal Regions of Iran

حاصل تعامل عوامل محلي و الگوهاي گردشي در بلند مدت، نوع و حالت آرايش نواحي دمايي در هر پهنه جغرافيايي را تعيين مي كند. آگاهي از پراكندگي مكاني دما در پهنه هاي جغرافيايي، زمينه ساز برنامه ريزي و سياست گزاري هاي درست محيطي است. اين پژوهش با هدف شناسايي و تفكيك نواحي حرارتي ايران به انجام رسيده است. بدين منظور، داده هاي شبكه اي دماي بيشينه (حداكثر) ايران از پايگاه داده اسفزاري برداشت شده. داده هاي اين پايگاه يك دوره ي 43 ساله در بازه زماني روزانه از 1340/1/1 تا 1383/12/29 را مي پوشاند و اندازه ي ياخته هاي شبكه 15×15 كيلومتر است. پس آرايه دماي بيشينه ايران به ابعاد 15705×7187 مبناي شناسايي نواحي حرارتي كشور قرار گرفت. براي تفكيك مكاني نواحي حرارتي، يك تحليل خوشه اي سلسله مراتبي با روش ادغام وارد بر روي آرايه داده ها اعمال گرديد. نتايج نشان داد كه ايران را مي توان بر مبناي دماي بيشينه روزانه به پنج ناحيه حرارتي شامل نواحي كوهستاني مرتفع، كوهستاني و كرانه هاي خزر، پست مركزي، پست جنوب شرق، كرانه هاي جنوبي به ترتيب با متوسط دماي 9/18، 22/9، 26، 28/3 و31/5 درجه سلسيوس، تفكيك نمود. بررسي ها نشان داد كه آرايش نواحي حرارتي تابعي از پيكربندي ناهمواري و عرض جغرافيايي است. تنوع دمايي در استانهاي كرمان، فارس و بويژه لرستان و ايلام قابل توجه است. در حاليكه استانهاي سيستان و بلوچستان، يزد، خراسان رضوي، سمنان و بخصوص هرمزگان و بوشهر علي رغم وسعت زياد از تنوع دمايي برخوردار نيستند.

Spatial distribution of thermal regions is dependent on local factors and circulation patterns in long terms. Recognition of spatial distribution of temperature in geographical regions could be help on planning and environmental policies. The aim of this paper is recognition and detachment of thermal regions in Iran. For this object، maximum daily temperature data have been provided using 620 synoptic and climatology stations. Maximum temperature converted for any station، base on solar calendar، and maps of maximum daily temperature have been interpolated using kriging method. Spatial resolution of these maps is 15×15 km. So 7187 pixels cover the country and temporal and spatial behavior of maximum temperature could be represented by a 7187×366 matrix. For diagnostic thermal regions in Iran، an agglomerative Hierarchical cluster analysis with ward''s linkage applied on this matrix and five different thermal regions which consist: high mountainous، mountainous and Caspian''s coasts، central plane، south eastern plane، southern coasts. In creating thermal regions topography spatial configuration and latitude have been involved. Recognition of thermal regions is important for energy consumption and tourism timing management.