بررسي و تحليل تغييرات زماني- مكاني يخبندان در حوضه زاينده رود

Studying Temporal-Spatial Changes of Frost in Zayanderoud Basin

حوضه زاينده رود به دليل تنوع آب و هوايي و آب حيات بخش رودخانه زاينده رود، يكي از مناطق مهم كشاورزي در سطح كشور است. از آنجايي كه پديده يخبندان به ويژه يخبندان ديررس بهاره به درختان ميوه و محصولات كشاورزي اين منطقه خسارت زيادي وارد مي كند؛ بنابراين بررسي يخبندان در اين حوضه ضروري است. در اين تحقيق شدت يخبندان دوره سرد سال و فصل بهار در حوضه زاينده رود در 5 آستانه ي ضعيف (0 تا 5- درجه)، متوسط (5/1- تا 10- درجه)، شديد (10/1- تا 15- درجه)، بسيار شديد (15/1- تا 20- درجه) و فوق العاده شديد (كمتر از 20- درجه سلسيوس) با استفاده از آمار دماي كمينه شبانه روز 13 ايستگاه هواشناسي طي دوره آماري 16 ساله (72-1371 تا 87-1386) بررسي گرديد. نقشه پهنه بندي فراواني شدت هاي مختلف يخبندان نيز در محيط Arc Map ترسيم شد. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه تمام ايستگاه هاي مورد مطالعه حوضه زاينده رود در دوره سرد سال يخبندان ضعيف تا بسيار شديد را تجربه مي كنند؛ اما يخبندان فوق العاده شديد تنها در مناطق مرتفع (بالاي 2000 متر) اتفاق مي افتد. در فصل بهار، يخبندان ضعيف تا آخر فروردين و در ايستگاه هاي مرتفع تا دهه سوم ارديبهشت و يخبندان متوسط تنها در ايستگاه هاي 2000 متر به بالا در فروردين ماه رخ مي دهد. يخبندان شديد نيز تنها در شمال غرب منطقه مورد مطالعه اتفاق مي افتد. با توجه به نقشه هاي پهنه بندي، شمال غرب حوضه زاينده رود از نظر فراوا ني وقوع شدت هاي مختلف يخبندان منطقه پرخطر مي باشد

Zayanderoud Basin is one of the important agricultural areas in country level because of climatic variety and resuscitative water of Zayanderoud River. Since frost phenomenon especially late spring frost incurs great damages on fruit trees and agricultural products of this region، it is necfessary to study frost in this basin.In this research، the intensity of frost during cold period and spring season in Zayanderoud Basin in five thresholds: mild (0 to -5 0C)، moderate (-1.5 to -10 0C)، strong (-1.10 to -150C)، very strong (-1.15 to -20 0C) and extraordinarily strong (lower than -200C) was studied using daily minimum temperature statistics of 13 meteorological stations during 16-years statistical period (1992-1993 to 2007-2008). Frequency zoning map of different frost intensities was also drawn in ARC MAP environment. The results of research show that all studied stations of Zayanderoud Basin experience mild to very strong frost during cold period، but the extraordinarily strong frost only is occurred within elevated regions (above 2000 m). In spring season، mild frost is occurred in until late Farvardin month and within elevated stations until third decade of Ordibehesht and moderate frost is only occurred within 2000 m stations and above in Farvardin month. Strong frost is only occurred in the studied north-western region. According to zoning maps، north-western Zayanderoud Basin is hazardous in terms of the frequency of occurrence of different frost intensities.