رويكرد تحليلي پوشش داده‌ها در سنجش كارايي شهرهاي استان اردبيل به لحاظ توزيع خدمات شهري

DEA Approach in Measuring of Cities Efficiency in Terms of Urban Services Distribution in Ardebil Province

درپي تعالي و تكامل دانش بشر، مفهوم كارايي، توسعه‌يافته و اندازه‌گيري مفهوم كارآيي بر‌اساس نظريه‌هاي مختلف امكان‌پذير شده ‌است. خدمات شهري به‌عنوان ابزار مديريت توسعه شهري و عامل اصلي تداوم حيات شهري است كه بدون آن زندگي شهروندان از فعاليت باز مي‌ماند و ضعف كاركردي آن به نداشتن رفاه شهروندان منجر مي‌شود. به دنبال گسترش روزافزون شهرها و جمعيت شهري تقاضا براي استفاده از خدمات شهري نيز افزايش مي‌يابد كه رعايت تناسب بين مؤلفه‌هاي تأثيرگذار توسعه شهري و خدمات شهري را امري اجتناب‌ناپذير مي‌كند. هدف اصلي پژوهش حاضر سنجش تناسب بين مهم‌ترين مؤلفه‌هاي فضايي و اجتماعي- اقتصادي و خدمات‌ شهري موجود در شهرهاي استان اردبيل در قالب مفهوم كارآيي نسبي است. روش تجزيه و تحليل داده‌ها نيز تكنيك تحليل پوششي‌ داده‌ها (كلاسيك) و براساس برنامه‌ريزي آرماني (براي نگرش آرمان‌خواهانه و تفكيك بيشتر كارآيي) است. نتايج كلي نشان‌دهنده كارآيي (نسبي) 11 شهر براساس مدل CCR-O و 15 شهر در مدل BCC-O است. در ارزيابي كارايي مقياس شهرها، از بين شهرهاي استان اردبيل تنها شهر گرمي دچار ناكارآمدي مقياس شديد است كه بيانگر نداشتن فعاليت شهر در اندازه بهينه است. سرانجام مي‌توان استنباط كرد كه براساس تحليل‌هاي صورت ‌گرفته و همچنين نگرش آرماني تحليل پوششي داده‌ها، شهرهاي سرعين و جعفرآباد داراي بالاترين كارآيي (نسبي) بين شهرهاي استان اردبيل است.

As a result of excellence and evolution of human knowledge, the concept of efficiency has developed and its evaluation has become possible according to different theories. Utilities is a tool in management of urban development and a major factor in the continuity of urban life without which lives of citizens lose activeness and reduction in its efficiency causes reduced welfare of citizens. In fact, following the extension of cities and the growth of urban population, demand to use utilities also increases which makes the observation of the consistency among efficient components of urban development and utilities inevitable. The present study aims to assess the consistency among present utilities and important spatial and socio-economic components in towns of Ardabil Province in the form of relative efficiency. For the analysis purpose, Data Envelopment Analysis (classic) based on goal programming (for a goal-seeking view and more separation of efficiencies) are employed. Results show that the (relative) efficiency of 11 cities are based on CCR-O Model and the efficiency of 15 cities follow BCC-O Model. Among towns of Ardabil Province, only Germi Town suffers from intense scale efficiency that indicates that this town does not operate in its optimal scale. Finally, it can be inferred that according to the conducted analyses and goal seeking view of DEA, Sarein and Jafarabad have the highest (relative) efficiency among towns of Ardabil Province.