تحليل الگوي مديريت برنامه‌ريزي فضايي مناطق روستايي در ايران مورد مطالعه: طرح‌هاي هادي مناطق روستايي استان تهران

Analyzing of the spatial planning management's pattern of rural regions in Iran , case study: Rural Development Plans of Tehran Province

الگوي ­مديريتي ­كنوني ­طرح ­هادي ­روستايي به ­دليل غلبه­ ي رويكردبخشي و نگاه از بالا به پايين، سبب ­بروز چالش­هاي ­مختلف (محيطي، ­اجتماعي، ­اقتصادي ­و ­كالبدي)­در­منطقه­ ي مورد­مطالعه (روستاهاي استان تهران) شده است؛ از اين­ رو، پژوهش حاضر در پي پاسخ به اين پرسش راهبردي است كه مديريت طرح هادي روستايي«در مراحل مختلف تهيه، اجرا و ارزيابي طرح­هاي توسعه ­ي آن در محدوده­ ي مورد مطالعه، تا چه ميزان به اصول، چارچوب و فرايند برنامه ­ريزي فضايي توجه كرده است؟» براي پاسخ علمي به پرسش راهبردي مزبور از روش توصيفي- تحليلي، استفاده شد. به ­همين منظور، داده­ هاي موردنياز به ­صورت اسنادي و ميداني گردآوري شده ­اند. جامعه ­ي آماري پژوهش 129 روستاي بالاي بيست خانوار در سه شهرستان منتخب شميرانات، تهران و ري است كه از اين تعداد، دوازده روستا به­ عنوان نمونه انتخاب شدند. تعداد دوازده پرسشنامه در سطح مديران روستا (شورا/ دهيار) و 120 پرسشنامه نيز در سطح سرپرستان خانوار توزيع و تكميل ­شده ­است.به­ منظور تحليل از آزمون آماري t ت ك­نمونه ­اي استفاده شد. نتايج به­ دست آمده نشان مي­ دهد ­كه به ­جز موارد انگشت ­شماري (مانند­ وضعيت روستاي چاله طرخان كه در حد متوسط بوده است)، دركل، بين ميانگين روستاهاي مورد مطالعه ازنظر ميزان توجه به چارچوب، اصول و فرايند برنامه ­ريزي فضايي در زمينه ­ي تهيه، اجرا و پايش و ارزيابي طرح هادي تفاوت معناداري نيست و درواقع، بيشتر روستاهاي مزبور ازنظر شاخص ­هاي مورد بحث، وضعيت نامطلوبي دارند.

Current management pattern of the rural development plan, has caused to the different challenges (environmental, socio, economic, and physical) in the case study region (villages of Tehran Province) because of the Up-down and sector approach dominance. Thus, this study seeks to answer this strategic question that “how much management of the rural development plan has considered to the principles, framework and process of spatial planning in various stages of preparation ,implementation and evaluation of development plans in the study area,? " To answer that strategic question, descriptive-analytical method has been used. The required data have been collected by documentary and field methods. The study population is 129 village with more than 20 households in Shemiranat, Tehran and Rey Towns, that 12 villages were selected.The number of 12 questionnaires at the level of village's administrators (The Council /Rural manager) and 120 questionnaires at the level of heads of households have been distributed and filled. The statistical t-test is used to analyze. results showed that, with the exception of a few cases (like Chaleh-Tarkhan village that was average), generally, there is no meaningful differences between case study villages in terms of the amount of attention to the framework, principles and process of spatial planning in the preparation, implementation and monitoring and evaluation stages of the rural development plan and actually, most of the villages have undesirable situation in discussed indicators.