نقش جهاني شدن اقتصاد در الگوي مكان گزيني كاربريهاي خدمات پيشرفته در كلانشهرها (مطالعه موردي كلانشهر تهران)

Economic globalization and localization land uses of advanced services in Metropolitans (Case Study of Tehran Metropolis)

جهاني شدن اقتصاد موجب توسعه صنايع و خدمات پيشرفته دركلانشهرهاي فعال در شبكه شهرهاي جهاني شده است. از مهمترين پيامدهاي فضايي فرايند جهاني شدن اقتصاد در كلانشهرها مي توان به افزايش اشتغال بخش خدمات پيشرفته نسبت به فعاليتهاي صنعتي ، تمركز و جايگزيني اين نوع فعاليتها در مناطق مركزي و كم تراكم جمعيتي و به موازات آن انتقال صنايع سنگين به مناطق پيراموني اشاره نمود. اين تحقيق با چنين پيش فرضي به بررسي نوع فعاليتهاي خدماتي و نحوه مكان گزيني آنها در مناطق 22 گانه كلانشهر تهران در طي يك دوره 8 ساله و براساس سرشماري كارگاهي( 1381-1373) پرداخته است. نتايج بررسي نشان مي دهد كه 20 درصد و يا يك پنجم از كل كارگاه هاي ايجاد شده تهران در اين مدت از خدمات پيشرفته بوده و 80 درصد از نوع فعاليتهاي بخش صنعتي مي باشد. از طرفي در طي اين 8 سال، مكان گزيني بيش از 50 درصد كارگاه هاي از نوع خدمات پيشرفته فقط در مناطق مركزي شامل 11،12، 6و7 بوده و البته گرايشي بطئي به مكان گزيني در مناطق شمالي كم تراكم 1الي 5 به دليل دسترسي بهتر به خدمات و امكانات پيشرفته اين مناطق ملاحظه مي شود. در مجموع با توجه به تداوم جذب فعاليتهاي عصر صنعتي و گرايش اندك به فعاليتهاي خدمات پيشرفته ، اقتصاد فضايي حاكم بر كلانشهر تهران كماكان اقتصاد صنعتي بوده است.

Globalization of the economy has caused the development of industries and advanced services in active metropolises in the world cities network. The increase of occupation, advanced services sector rather than industrial activities, centralization and replacement of these activities in central and low population density regions and along with it transfer of heavy industries to surrounding regions are the most important spatial consequences of globalization of the economy process in metropolises. This study -based on this assumption- investigates the type of service activities and the method of their site selection in 22 regions of Tehran metropolis during a period of 8 years using workshop census (1381-1373). The results show that 20 percent or one-fifth of the workshops established in Tehran in this period is advanced services and 80 percent is activities of industrial sector. On the other hand during this 8 years, the site selection of more than 50 percent of advanced services workshops are just in four regions including 6,7,11 and 12 and there is a gradual tendency towards site selection in low density northern regions, namely 1 and 5 because of suitable access to advanced services and facilities in these regions. Therefore, as for continuation of industrial era activities attraction and low tendency to advanced services activities, prevailing spatial economy in Tehran metropolis has been industrial economy.