پديد آورندگان :
فتاحي، احدالله دانشگاه تربيت مدرس , پورطاهري، مهدي دانشگاه تربيت مدرس , ركن الدين افتخاري، عبدالرضا دانشگاه تربيت مدرس
كليدواژه :
استان لرستان , تحليل خوشه اي , پهنه بندي , مسكن پايدار , مسكن روستايي
چكيده فارسي :
مسكن روستايي به طور طبيعي تجلي گاه شيوۀ زيستي- اقتصادي-اجتماعي- روستايي به شمار مي رود و الگو و عملكردهاي آن در پيوند با عرصه مكاني- فضايي، به مثابه دريچه اي است به شناخت چشم انداز و روندهاي حاكم بر زندگي و فعاليت روستا. هدف اين پژوهش ارزيابي مؤلفه هاي پايداري مسكن در استان لرستان است. روش پژوهش توصيفي- تحليلي است. در اين راستا براي انتخاب حجم نمونه با توجه به وسعت منطقه مورد مطالعه در گام نخست براي مشخص نمودن مناطق همگن از تحليل عاملي استفاده شد،نتايج آزمون تحليل عاملي مشخص نمود كه اقليم منطقه حاصل تعامل 3 مؤلفه مختلف يعني(مؤلفه حرارتي ، مولفه رطوبت و مولفه بارش ) مي باشد. اين عوامل با مقادير ويژه بيش از 1 حدود 35/73 درصد از كل واريانس را توجيه مي كنند. سپس با استفاده از روش تحليل خوشه اي وارد[1] به خوشه بندي شهرستانها پرداخته شد. بر اساس تحليل خوشه اي شهرستانهاي استان در 3 پهنه اقليمي قرار گرفتند. پس از مشخص شدن مناطق همگن اطلاعات مربوط به تعداد خانوار، موقعيت طبيعي و فاصله هر روستا تا مركز شهرستان دسته بندي گرديد و وارد محيط GIS شد. در هر پهنه بر اساس اين سه عامل به تعداد حالت هاي ايجاد شده در محيط GIS (query) گرفته شد و فراواني روستاهاي هر دسته در پهنه هاي همگن مشخص شد. در مجموع تعداد 50 روستا به صورت نمونه انتخاب گرديد. براي شناسايي شاخص هاي سنجش مسكن پايدار و نماگرهاي مرتبط با آنها با تاكيد ويژه مناطق روستايي از مطالعات مرتبط با حوزه تخصصي بهره گيري شد و بر اين اساس 4 قلمرو 13متغير و 73 گويه مطرح در اين زمينه شناسايي گرديد و مبناي طراحي پرسشنامه به عنوان ابزار اصلي تحقيق در مطالعات ميداني- قرار گرفت جامعه آماري شامل خانوارهاي ساكن در روستاهاي استان لرستان مي باشد كه با استفاده از فرمول كوكران تعداد 500 سرپرست خانوار انتخاب گرديد و به همين تعداد 500 پرسشنامه تكميل گرديد. به منظور تجزيه و تحليل اطلاعات حاصل از مطالعات ميداني، از دو روش آمار توصيفي و استنباطي(آزمونT و آزمون تحليل واريانس) استفاده شد. نتايج حاصل آمار توصيفي نشان م يدهد كه تفاوتهايي ميان فضاهاي مسكن و مشخصات آنها در پهنههاي مختلف به لحاظ ابعاد اقتصادي، اجتماعي، زيست محيطي و كالبدي وجود دارد. نتايج حاصل از آزمونهاي T تك نمونهاي نشان مي دهد كه در مجموع سطح پايداري ابعاد مسكن در پهن ههاي مختلف پايين م يباشد همچنين نتايج حاصل از آزمون تحليل واريانس نشان مي دهد كه به لحاظ بعد كالبدي پهنه نيمه مرطوب باتابستان گرم و زمستان معتدل و پهنه نيمه خشك باتابستان بسيار گرم و زمستان نسبتا سرد در يك طبقه قرار مي گيرند و وضعيت مناسب تري نسبت به پهنه نيمه مرطوب باتابستان معتدل و زمستان سرد دارند. همچنين به لحاظ بعد اقتصادي روستاهاي استان در دو طبقه قرار گرفته اند يعني پهنه نيمه مرطوب باتابستان معتدل و زمستان سرد وضعيت مناسب تري به ساير پهنه ها دارد ، همچنين به لحاظ بعد اجتماعي روستاهاي مورد مطالعه در دو طبقه قرار گرفته اند نتيجه آزمون نشان ميدهد كه پهنه نيمه خشك باتابستان بسيار گرم و زمستان نسبتا سرد وضعيت نامناسب تري نسبت به ساير پهنه ها دارد. در نهايت به لحاظ بعد زيست محيطي چون هر سه پهنه در يك طبقه قرار گرفته اند، نشان مي دهد وضعيت هر سه پهنه يكسان مي باشد و تفاوتي با هم ندارند.
چكيده لاتين :
Rural housing is naturally regarded as the manifestation of biological and socio-economic rural methods and its model and performance acts as a window towards the identification of prospects and trends dominant over rural life and activities. The aim of this study is to evaluate the spatial-physical zoning of sustainable rural housing in Lorestan Province. To this end, a descriptive-analytic research method was employed. In this regard, factor analysis was used to select the sample size and identify homogeneous areas according to the scope of the study. The results of factor analysis showed that the climate of the obtained area is the result of the interaction of three different components, i.e. thermal domain, humidity, and raining components. These factors with eigenvalues higher than one account for about 73.35 percent of the total variance. Thereafter, cities were clustered using Ward’s cluster analysis. Based on cluster analysis, the Province’s cities were placed in 3 climatic zones. After the specification of homogeneous regions, the data pertaining to the number of households, natural position and distance of every village to the city center were categorized and inserted into the GIS environment. In each zone, a number of queries, equal to the number of states created in GIS, were taken based on these three factors and the frequency of villages in each category was determined in homogeneous zones. Finally, a total of 50 villages were selected as the sample. The studies pertaining to areas of expertise were utilized to identify measurement indicators of sustainable housing and the parameters associated with them with special emphasis on the rural areas of studies. Accordingly, 4 domains, 13 variables, and 73 items in this area were identified and were placed as the foundation of the questionnaire development as the main instrument of the research in field studies. The rural households in Lorestan Province consisted the statistical population of this research. From this population, 500 heads of households were selected using Cochran formula and the same number of questionnaires was filled in. For the analysis of the data obtained from field studies, both descriptive and inferential statistics (T-test and ANOVA) were employed. The results derived from descriptive statistics show that there are some differences in housing spaces and specifications in various clusters in economic, social, biological, environmental, and physical domains. The results of one-tail t-tests indicate that there is generally a low level of sustainability regarding housing dimensions in different zones. Moreover, ANOVA results show that the semi-humid zone with hot summers and mild winters as well as the semi-arid zone with extremely hot summers and relatively cold winters are placed in the same category in term of physical dimension. These zones enjoy a better status than the semi-humid zone with mild summers and cold winters. Similarly, the villages of the province are categorized into two classes, that is, semi-humid zones with mild summers and cold winters are of a more desirable situation in comparison with other zones in terms of economic status. In terms of social dimension, the villages under study are grouped into two categories. It is also shown that the semi-arid zone with extremely hot summers and relatively cold winters suffer from a more unsuitable situation than other zones. Finally, it is concluded that all the three zones share the same situation in terms of the environmental dimension, as all three zones are placed in the same category.
