مقايسه شيوه هاي بومي و نوين مديريتي سامانه همياري ها: مطالعه موردي شهر ارسنجان، استان فارس

Evaluation of the Indigenous and Modern Management Styles: The Case of Arsenjan County, Fars Province

اين پژوهش با هدف بررسي شيوه هاي بومي و نوين مديريتي (گردانندگي) و ريشه هاي ماندگاري و يا ناكامي آنها در شهرستان ارسنجان استان فارس انجام پذيرفت. موردپژوهي به عنوان رويكرد مطالعاتي اين پژوهش برگزيده شد و داده ها با استفاده از تكنيك مشاهده، مصاحبه و اسنادپژوهي گردآوري گرديد. بدين ترتيب، چگونگي دارايي (شرايط مالكيتي) و شيوه گردانندگي كاريزهاي عايشه، بناب و كتك ارسنجان كه يادگار كهن آبياري و زندگي مردم اين شهر است، با دو مورد سامانه نوين گردانندگي (شركت پيشين سهامي عام برق و مجتمع تعاوني امت اسلامي) برابر سازي و سنجش گرديد. آوردهاي پژوهش روشن ساخت كه مالكيت اين سه رشته كاريز، به هفتصد و بيست (720) سهم بخش شده و بسياري از مردم بومي ارسنجان مالك پاره كوچكي از اين آب هستند. آشكار گرديد كه در اين كاريزها، شيوه هاي گردانندگي، مهندسي ساخت و پخش آب از دانش بومي ارزشمند و پويايي برخوردار است كه با انديشه هاي نوين همياري سازگاري دارد. كار گروهي براي نوكَني، بهسازي و بهره برداري از كاريزها فرهنگ همياري با ارزش و كهني را پايه ريزي كرده كه بر بسياري از پيوستگي هاي پولي و مردمي سايه افكنده است. روشن گرديد كه در سنجش با شركت سهامي پيشين برق ارسنجان، سامانه همياري كاريزها از زيرساخت هاي نيرومندتري برخوردار است. پراكنش دارندگان آب كاريز در 24 زيرگروه (تاق)، گزينش سرگروه ها از مردماني خوش نام و انديشمند و دوري جستن از دولتي شدن از رازهاي پايداري اين سامانه مي باشد. رو در روي اين، سستي هاي اساسنامه، پاسخگو نبودن چندان نيكوي گردانندگان، روشن نبودن و يا دادگرانه نبودن بهره هييت مديره از كاركرد خود و وابستگي بنگاه هاي نوين به سازمان هاي دولتي از ساز وكارهاي فروپاشي آنها هستند.

This research was aimed to investigate indigenous and modern management styles and their roots of success and stability in Arsenjan county، Fars province. Case study approach and observation، interview، and archival research techniques were used for data gathering. Priority rights of Ayesheh، Bonab and Katake Qanats of Arsenjan city were compared with the application of new cooperation models. The results of the study showed that methods of the priority rights of the Arsenjan qanats were compatible with many recent new cooperation ideas and models، indeed in some respects the local methods have priorities. It is also shown that with new technologies of withdrawal of ground water e. g.، digging new deep and semi - deep wells، qanats very soon are being to be in danger of dryness، therefore، new methods of qanats management are highly proposed. Although some recommendations for better management of the qanats، monitoring، definition and consideration of the limiting zone، harvesting of aquatic organisms and protecting the qanats water from impact of environmental pollution are presented.