ژئوسيستم تهران و اهميت آن در ماهيت توسعه شهري

ژئوسيستم ها يا سيستم هاي ژئومورفيك( Geomorphic systems ) عبارت از ساختارهاي ارضي با اثرات متقابل فرايندها كه به طور مجزا يا مشترك عمل كرده و مجموعه اي از واحد هاي ارضي را ايجاد مي كنند. عناصر ژئوسيستم متشكل از خطوط يا خطواره ها، نقاط، سطوح و احجامي است كه نحوه ي روابط اين عناصر با هم هويت ساختار فضايي آنها را شكل مي دهد. اين عناصر در ارتباط با هم فضاهايي را براي كاربري هاي مختلف فراهم مي كنند. در واقع، الگوهاي ساختاري و به تبع آن فضايي عملكردها را جلوه گر مي سازند. اين پژوهش در چارچوب روش تحليل سيستم هاي ژئومورفيك و همچنين تحليل تحولات تاريخي و الگوي ديرينه شناسي مدنيت گذشته واقع بر روي پهنه ي تهران صورت گرفته است. براي اين كار از نقشه هاي توپوگرافي، زمين شناسي، DEM توليد شده 20 متر توسط رادار، عكسهاي هوايي و تصاوير ماهواره اي لندست و همچنين گوگل ارث استفاده گرديده است. يافته هاي تحقيق بيانگر اين هستند كه پهنه اي كه كلان شهر تهران بر روي آن قرار گرفته را مي توان يك پهنه ي گلاسيو-فلوويالي (Glacio-fluvial) ناميد. پهنه اي كه فرايند هاي يخي و جرياني به صورت متناوب در كواترنر به عنوان ديناميك بيروني بيشترين اثرگذاري را در تغيير شكل ساختار اوليه ي آن به مثابه پهنه يا پهنه هاي زيست- مكان انساني داشته اند. بعلاوه، فعاليت گسل هاي شمال و جنوب تهران بر گسيختگي و ايجاد ناهمواري و پراكندگي اين پهنه ها نقش زيادي ايفا كرده اند. بدين ترتيب، ژئوسيستم تهران را مي توان متشكل از مرز، ساختار،عملكرد(رفتار)، دالان، جهت، تحول تاريخي منحصر به فرد، كليت و انسجام، و ويژگيهاي اقليمي خاص دانست. اين عناصر در ارتباط با هم عوارض ژئومورفيكي را شكل داده اند كه مي توانند الگوي ساخت هاي شهري و كاربري هاي اراضي قرار بگيرند. درك اين عناصر در چارچوب يك ژئوسيستم با ماهيت منحصر به فرد از اهميت بسيار بالايي برخوردار است چرا كه سازگاري و انطباق ساخت هاي شهر بر اين عناصر به شهر ارگانيك و پايدار انجاميده و مي تواند به مثابه نقطه عطفي در شهر سازي قرار بگيرد.