بررسي تغييرات الگوي فضايي يخبندان هاي دوره اي ايران

Surveying of Changes in Spatial Pattern of Decadal Freezing of Iran

هدف از پژوهش حاضر، تحليل تغييرات خود همبستگي فضايي يخبندان هاي دوره اي ايران طي نيم قرن اخير است. بدين منظور داده هاي روزانه دما طي دوره 1340-1383 از پايگاه داده اسفزاري استخراج و به منظور افزايش تفكيك زماني پايگاه داده مذكور، مشاهدات روزانه دما از سال 1383 تا انتهاي 1390 با بهره گيري از همان روش و همان تفكيك مكاني به پايگاه داده مذكور افزوده گرديد. سپس با استفاده از امكانات برنامه نويسي در محيط نرم افزار متلب و سامانه اطلاعات جغرافيايي با استفاده شاخص موران به تحليل تغييرات خود همبستگي فضايي يخبندان طي پنج دوره مساوي پرداخته شد. در اين مطالعه، براي عمليات ترسيمي از نرم افزار سرفر بهره گرفته شد. نتايج نشان مي دهد كه بيشينه فراواني وقوع يخبندان در تمام دوره ها، بيشتر در غرب، شمال غرب و شمال شرق قرار دارد كه بر ارتفاعات منطبق هستند. در اين ميان، نواحي جنوبي كشور به علت موقعيت قرارگيري و همچنين، حاكميت پرفشار پويشي در تمام دوره تقريباً فاقد يخبندان بوده است. با وجود اين، به سمت دوره هاي اخير (به ويژه از 1370 به بعد) وقوع يخبندا ن ها به شدت كاهش پيدا كرده است؛ به طوري كه تحليل تغييرات الگوي خود همبستگي فضايي يخبندا ن ها نشان داد كه الگوي توزيع فضايي يخبندان ها طي سا لهاي اخير، كاهش محسوسي داشته است كه با نتايج مطالعات در زمينه گرمايش جهاني مطابقت دارد.

Purpose of this study is analysis of spatial autocorrelation of freezing changes of Iran over the last half century. Daily temperature data over the period 1340 - 1383 of Esfezari database provided by doctor Masoodian (to enhance the temporal resolution of the database, daily observations of temperature from 1383 to the end of 1390 using the same method and the same spatial resolution is added to the database) has been used. Then by using Matlab and GIs soft wares, freezing changes during 5 same length period extracted by using spatial autocorrelation analysis (Moran Index).In this study, surfer software was used for mapping operations. The results show that the maximum frequency of freezing occurrence in all periods is in West, North West and North East, which are adapted on altitude regions. Regions that located in the southern parts of the country due to dynamic high pressure didn't have freezing day. However, the recent periods (particularly since 1370) freezing has declined sharply. Analysis of spatial autocorrelation of freezing pattern changes show that the spatial distribution freezing decreases recent years that corresponded with the results of studies on global warming.