شناسايي و تحليل عوامل مؤثر در توسعه يكپارچه با تأكيد بر پيوندهاي روستايي- شهري (مطالعه موردي: شهرستان مينودشت)

Identification and analysis of the effective factors in areal integrated development with emphasis on rural-urban linkages (Case study: Minoodasht Township)

نابرابري‌هاي ناحيه‌اي در بسياري از كشورها چالشي اساسي در مسير توسعه است؛ در اين راستا برنامه‌ريزي ناحيه‌اي پاسخي به نارسايي‌ها و كاستي‌ها و كوششي در جهت از ميان بردن نابرابري‌ها و تحقق توسعه يكپارچه ناحيه‌اي است. هدف تحقيق حاضر شناسايي و تحليل عوامل مؤثر بر توسعه يكپارچه ناحيه‌اي با تأكيد بر پيوندهاي روستايي- شهري در شهرستان مينودشت بوده است؛ بنابراين ماهيت تحقيق كاربردي و روش آن توصيفي- تحليلي است. در اين راستا از سه تكنيك طوفان مغزي، دلفي و ماتريس اثرات متقاطع (به كمك نرم‌افزار ميك مك) استفاده شد. با استفاده از تكنيك طوفان مغزي و دلفي 54 عامل شناسايي شد كه 11 عامل در بخش كشاورزي، 4 عامل در بخش صنعت، 13 عامل در بخش خدمات، 4 عامل در بخش نيروي انساني، 4 عامل در بخش زيربنايي، 3 عامل در بخش آموزشي، 5 عامل در بخش اجتماعي، 4 عامل در بخش منابع طبيعي و 6 عامل در بخش مديريت و برنامه‌ريزي قرار گرفته اند. اين عوامل با استفاده از نرم‌افزار ميك مك تجزيه و تحليل شدند. براساس نتايج به دست آمده سيستم مورد مطالعه از نوع ناپايدار بوده و بنابراين در آن با پنج دسته از عوامل تأثيرگذار، دو وجهي، تأثيرپذير، مستقل و تنطيمي سروكار داريم. عوامل تأثيرگذار شامل دوازده عامل از جمله مديريت يكپارچه ناحيه‌اي، برنامه محوري، زيرساخت‌ها، شبكه حمل و نقل ناحيه‌اي و... است. عوامل مستقل شامل پانزده عامل مانند كشت دانه‌هاي روغني، جنگل‌ها و مراتع، شبكه‌هاي اجتماعي و سازمان‌هاي غيردولتي و... مي‌گردد؛ عوامل دوجهي شامل شانزده عامل است كه از آن جمله به كارآفرينان، گردشگري ورزشي، امنيت، تجارت الكترونيك، سرمايه‌هاي بخش خصوصي و... اشاره نمود. عوامل تأثيرپذير نيز شامل يازده عامل مي‌گردد كه مي‌توان در اين زمينه از عواملي نظير واحدهاي خدماتي، تعاوني‌ها، باغداري، گردشگري فرهنگي، منابع آب و... نام برد. در سيستم مورد مطالعه عامل تنظيمي وجود ندارد.

Areal inequalities are the main challenge to development in many countries. In this context, areal planning is a response to shortcomings and an attempt to eliminate inequalities and to achieve areal integrated development. Aim of this study was to identify and analyze affecting factors in areal integrated development with emphasis on rural-urban linkages in Minoodasht township. This is an applied research in its nature and its method is descriptive-analytic. Three techniques were used in this study: Brainstorming, Delphi and Cross-impact matrices (using Mick Mac software). Using brainstorming and Delphi, 54 factors were identified comprising 11 factors in the agricultural sector, 4 factors in the industrial sector, 13 factors in the service sector, 4 factors in the in the manpower, 4 factors in the infrastructure sector, 3 factors in the education sector, 5 factors in the social sector, 4 factors in the natural resources sector and 6 factors in administration and planning sector. These factors were analyzed using Mick Mac software. Based on the obtained results, the system is unstable and therefore it has five categories of factors. The affecting factors contain twelve factors such as areal integrated management and areal transportation network. The independent factors contain fifteen factors such as oilseeds cultivation, forests and meadows. The planar factors contain sixteen factors such as sports tourism, entrepreneurs and e-commerce. The influenced factors contain eleven factors such as service units and cooperatives. There is not adjustment factor in the system under study.