تعيين تغييرات ديناميك خط ساحل بخش شرقي درياي خزر به كمك داده‌هاي چند زمانه/ چند سنجده‌اي

Shoreline Dynamic Change Assessment Over the Eastern Part of Caspian Sea based on Multi Temporal / Multi Sensors Data

ديناميك و تحول‌پذيري سواحل هر چند پديده شناخته شده‌اي است، اما فركانس و شدت اين تغيير و تحول در زمان الگوهاي متفاوتي را معرفي مي‌كند كه فرايندهاي مختلفي را پيامد دارد. اين تحول‌پذيري براي سواحل واجد پسكرانه حساس مانند سواحل جنوبي درياي خزر پديدآورنده پيامدهاي خاص در ابعاد انساني- اقتصادي و زيست محيطي است كه درك و شناخت آن مي‌تواند ابزاري كارآمد براي مديريت مسأله فراهم آورد. انباشتگي جمعيت و پرارزش بودن كاركردهاي اقتصادي و زيست محيطي در عرصه‌هاي خشكي و كرانه آبي ساحل در جنوب دريايي خزر و به خصوص بخش شرقي حساسيت و شكنندگي ويژه‌اي نسبت به مسأله تغييرات تراز آبي و تغيير خط ساحل فراهم مي‌آورد. اين تحقيق با درك اين حساسيت مسأله تعيين تغييرات تراز آبي و خط ساحلي را در نيم قرن گذشته هدف داشته است. بدين منظور سري داده‌هاي چند سنجنده‌اي و چندزمانه‌اي سنجش از دوري براي تعيين و استخراج تغييرات خط ساحل ناشي از تغيير در تراز آبي تهيه و پس از انجام مراحل تصحيح و هم مرجع‌سازي، خطوط ساحلي در مقاطع مختلف زماني استخراج و تحليل شد. بررسي و مقايسه نقشه‌هاي برداري خروجي مؤيد تغييرپذيري پرفركانس تراز آبي و به طبع آن تغيير مكاني خط ساحل در بازه‌هاي زماني كوتاه است. به طوري كه هر چند تراز آبي يك دوره 30 ساله به نسبت ثابت و يا با تغييرپذيري حداقلي از سال 1955 تا 1985 را در برداشته، اما از اين سال تا اوايل دهه 90 رشد شتابندي در افزايش تراز آبي و مالا تغيير خط ساحلي مشاهده شده، به طوري كه پشروي آب دريا و تهديد مستحدثات ساحلي بزرگ‌ترين بحران محيطي و مالا اقتصادي را براي اين نواحي فراهم آورده است. مبتني‌بر يافته‌هاي تحقيق از سال‌هاي آغازين قرن جاري ميلادي (2001) تراز آبي روند كاهشي برخوردار بوده كه تا سال 2011 اين روند با شيب ملايم امتداد داشته و با روندي كند و بطئي عرصه‌هاي تصرف شده خشكي در دهه گذشته را آزاد كرده است. تحقيق روشن ساخت كه از سال 2011 روند كاهش تراز آبي و پسروي كرانه ساحلي در اراضي كم عمق خليج گرگان و سواحل گميشان سرعت يافته و در نيمه دوم سال 2014 با كاهش بيش از 80 سانتي‌متري به حداكثر مي‌رسد. با حدوث اين مسأله خط ساحلي به روشني جابه‌جاي شده و بخش‌هاي زيادي از عرصه آبي به خشكي تبديل مي‌شود. محاسبات حاصل از يافته تحقيق مؤيد پرحجم بودن تعييرات در بخش غربي خليج گرگان و نوار شمالي- جنوبي سواحل شرقي است. به طوري كه بخش قابل ملاحظه‌اي از مساحت آبي خليج گرگان به عرصه‌هاي خشكي و يا سطوح مردابي تبديل كرده است.