بررسي تطبيقي جرم‌انگاري حاملگي اجباري در دادگاه يوگسلاوي، رواندا و ديوان كيفري بين‌المللي؛ حمايت از جنسيت يا ديگر ارزش‌هاي موضوع حقوق بين‌الملل

A Comparative Study of Criminalization of Forced Pregnancy in Yugoslavia, Rwanda and International Criminal Court: Support of Gender or Other Values of International Laws

باوجود پيشينۀ جرم‌انگاري حاملگي اجباري با عنوان كلي خشونت‌هاي جنسي، بي‌ترديد آگاهي ضمني از حاملگي اجباري در قلمرو عمومي، و جدا از ديگر اَعمال خشونت جنسي، نخستين بار پس از بي‌رحمي‌هاي صورت‌گرفته در بوسني در فاصلۀ سال‌هاي 1992- 1995م و در رواندا در سال 1994م شكل گرفت. بااين‌حال، جرم‌انگاري صريح حاملگي اجباري با ‌عنوان جنايت ضدبشريت و جنايت جنگي، نخستين تلاش حقوق كيفري بين‌المللي است كه با به‌رسميت شناختن طيف گسترده‌اي از خشونت‌هاي جنسيت‌محور، عدالت را براي بزه‌ديدگان خشونت‌هاي جنسي در جنگ‌‌هاي مسلحانۀ بين‌المللي و غيربين‌المللي به‌ارمغان آورد. بااين‌همه، به‌نظر مي‌رسد در مقايسه با دادگاه يوگسلاوي و رواندا و تأثيرشان بر اعلاميه‌هاي سازمان ملل، سبك بيان و گفتمان حاكم بر جرم‌انگاري حاملگي اجباري در اساسنامۀ رم به‌گونه‌اي است كه مي‌توان اين فرضيه را طرح كرد كه آنچه در تحقق اركان جرم يادشده تعيين‌كننده است، جنسيت نيست، بلكه حمايت از ديگر ارزش‌هاي موضوع حقوق بين‌الملل، مانند ارزش‌هاي قومي (با استنباط از سطح نخست قصد خاص حاملگي اجباري، يعني قصد اثرگذاري بر تركيب قومي بزده‌ديده) و يا ارزش‌هاي ملي، نژادي و مذهبي (به‌منزلۀ مصداق‌هايي از سطح دوم قصد خاص حاملگي اجباري، يعني نقض فاحش حقوق بين‌الملل) است كه اين مسئله ديوان را در مسير حمايت مؤثر از زنان در مقابل خشونت‌هاي جنسي با چالش مواجه مي‌سازد. بر همين اساس، اين مقاله با استفاده از روش توصيفي- تحليلي، به بررسي جرم‌انگاري حاملگي اجباري در حقوق بين‌الملل كيفري و به‌ويژه در اساسنامۀ ديوان خواهد پرداخت.

Despite the history of criminalization of forced pregnancy as sexual violence, certainly the implicit knowledge of forced pregnancy in public sphere and apart from other acts of sexual violence was first created after atrocities took place in Bosnia between 1992 and 1995 and in Rwanda in 1994. However, explicit criminalization of forced pregnancy as crime against humanity and war crime has been the first attempt of international criminal law that with the recognition of broad range of gender-based violations brought justice for victims of sexual violence in international and non-international armed conflicts. However, it seems that in comparison with Yugoslavia and Rwanda’s tribunal and their effects on United Nations Declarations, the style of expression and prevailing discourse on criminalization of forced pregnancy in Rome Statute is such that this hypothesis can be designed: ‘what is crucial in realization the elements of crime is not gender, but is support of other values of international laws, including national, racial and religious values.’ Accordingly, this paper uses descriptive- analytical method to study criminalization of forced pregnancy in international criminal law, particularly in the Statute.