قابليت استناد به هنجارهاي فرهنگي در مرحلۀ تعيين كيفر؛ مطالعۀ تطبيقي در نظام قضايي ايران، آلمان و امريكا

Adducibility to cultural norms in sentencing; Comparative study in judicial system of Iran, USA and Germany

قابليت استناد به هنجارهاي فرهنگي از برخورد نظام جرم‌انگاري و هنجارهاي اجتماعي شكل مي‌گيرد. بر اساس اين رويكرد، چنانچه از يك سو عملي جرم‌انگاري شده‌ باشد و از سوي ديگر، ارتكاب اين رفتار با هنجارهاي فرهنگيِ گروهي خاص سازگار باشد، استناد متهم به باورهاي فرهنگي در مراحل مختلف فرايند كيفري موجب شكل‌گيري مفهومي مي‌‌گردد كه از آن به قابليت استناد به هنجارهاي فرهنگي ياد مي‌شود. اين تحقيق با بهره‌گيري از الگوهاي كيفي و با استفاده از روش نمونه‌پژوهي، در تلاش است تا تأثير متغير قابليت استناد به هنجارهاي فرهنگي بر تعيين كيفر را در سه نظام حقوقي ايران، آلمان و امريكا بررسي نمايد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد در نظام كيفري ايران، امكان استناد به قابليت استناد به هنجارهاي فرهنگي در مرحلۀ تعيين كيفر در مجازات‌هاي مستوجب حد و قصاص وجود ندارد و بازتاب اثربخشي استناد به هنجارهاي فرهنگي در تعيين كيفر تنها در مجازات‌هاي تعزيري مشاهده مي‌شود. رويكرد كنوني نظام حقوقي آلمان در پذيرش قابليت استناد به هنجارهاي فرهنگي و اثربخشي آن بر تعيين كيفر، محدوديت‌هايي در اِعمال اين دفاع درنظر گرفته است. در نظام عدالت كيفري امريكا نيز توجه افراطي به قابليت استناد به هنجارهاي فرهنگي موجب پذيرش آن در مراحل مختلف فرايند كيفري شده است. گرچه سه كشور مورد مطالعه نمايندۀ سه نظام حقوقي مختلف (اسلامي، رومي-ژرمني و كامن‌لا) هستند، اما در هر سه نظام، تأثير متغير استناد به هنجارهاي فرهنگي در مرحلۀ تعيين كيفر عموماً منجر به اتخاذ حداقل مجازات قانوني در رويه مي‌شود كه البته در نظام حقوقي ايران، اين موضوع اختصاص به مجازات‌هاي تعزيري دارد.

Adducibility to cultural norms is created, when criminalization system and cultural norms are in opposite. According to this approach, when an act is criminalized and it is advised according to some special cultural norms, adducing of defendant to cultural norms in different steps of criminal process, creates a concept which is called Adducibility to Cultural Norms. This research by using qualitative models and case study method, tries to evaluate the role of Adducibility to Cultural Norms in sentencing in judicial systems of Iran, USA and Germany. Findings of this research show that in Iranian penal system, Adducibility to cultural norms is not used in hadd and qesas punishments. While it is usable for ta’ziri offences. The current approach of the German legal system with accepting of Adducibility to Cultural Norms, has limited it. In the US criminal justice system, extreme attention to cultural norms has caused its acceptance in criminal process stages. While the studied legal systems are representative of three legal system (Islam, Common law and Roman-German), Adducibility to Cultural Norms usually a cause for minimum punishment. It should be noted that in the Iranian legal system, it is adduced to ta’zirat offences.