بررسي وظايف، شايستگي و كارآمدي برنامه آموزشي: مطالعه موردي كارشناسي فناوري اطلاعات

Evaluating tasks, competency and educational program effectiveness: case study of IT undergraduate

هدف اين پژوهش بررسي وظايف شغلي كارشناسان فناوري اطلاعات، تعيين مؤلفه­ هاي شايستگي آنها براي انجام دادن وظايف شغلي، تعيين وظايف برنامه­ هاي آموزشي كارشناسي فناوري اطلاعات در قبال پرورش مؤلفه­ هاي شايستگي و همچنين ارزيابي كارايي برنامه­ هاي كارشناسي فناوري اطلاعات در كشور ايران بود. روش­ تحقيق كيفي از نوع مطالعه موردي و ابزارهاي تحقيق شامل بررسي اسنادي و مصاحبه ­نيمه­ ساختارمند بود. يافته ­ها نشان داد كه وظايف كارشناسان فناوري اطلاعات در كل در 32 رشته شغلي جاي مي­ گيرد. همچنين مؤلفه­ هاي شايستگي كارشناس فناوري اطلاعات در كشور ايران شامل 17 مورد است كه برخي از آنها شامل دانش تخصصي، دانش حل مسئله، تحليل مسئله، طراحي راه­حلها، استفاده از ابزارهاي مدرن، انجام دادن كار فردي- تيمي، برقراري ارتباط، حرفه ­اي­ گري، اخلاقيات، يادگيري مادام ­العمر، آگاهي درباره فرهنگ، مسئوليت­ پذيري و قضاوت است. همچنين يافته ­ها نشان داد كه شايستگي از طريق دو مرحله برنامه آموزشي اعتبارسنجي شده و توسعه تكويني پرورش م ي­يابد و از طريق آزمون شايستگي سنجيده م ي­شود و از طريق توسعه مداوم حرفه­اي حفظ و تدوام مي­ يابد. اين فرايند به چرخه شايستگي مهندسي شهرت دارد كه نبود يا ناكارآمدي هر يك از مراحل بر مراحل ديگر چرخه تأثير نامطلوب دارد. درخصوص استانداردسازي و ارتقاي كيفيت برنامه­ هاي آموزشي فني- مهندسي، نهادهاي مرجع بين ­المللي همچون IEA، ENAEE و پروژه CDIO به محك ­زني و تعيين معيارها و استانداردهاي آموزشي بين ­المللي اقدام كرده ­اند كه تمام برنامه ­هاي آموزشي كارشناسي فناوري اطلاعات در ايران نيز بايد مطابق با آنها تدوين و اجرا شوند. يافته­ها نشان داد برنامه ­­هاي كارشناسي IT در ايران مطابق با استانداردها و معيارهاي آموزشي بين­المللي تدوين و اجرا نمي­ شوند و لازم است اصلاح شوند.

The purpose of this study was to investigate the tasks of Information Technology specialists; determining their competency for performing tasks and tasks of IT educational programme in order to foster competency, and also evaluating IT undergraduate programme efficiency in Iran. A qualitative case study research methodology was chosen for this study. Research tools included documentary studies and semi-structured interviews. The results showed that IT specialists’ tasks take place in thirty two occupations. Other findings revealed that IT specialists competency in Iran included eighteen elements, some of which are: academic education, knowledge for problem solving, problem analysis, design and development of solutions, modern tool usage, individual and teamwork skills, communication, professionalism, ethics, lifelong learning, cultural awareness, accountability, judging and work autonomy. Results also showed competency should be fostered through two stages, namely an “accredited educational program” and “formative development”, and measured through a “competency test” and be maintained and continued through “continuing professional development”. This process is known as the “engineering competency lifecycle”. A lack or inefficiency of a stage will have undesirable effects on other stages. International reference bodies such as «IEA», «ENAEE» and the «CDIO» project are benchmarking and determining IT international educational standards and criteria for standardization and quality improvement of engineering programs. All IT undergraduate programs in Iran should be developed in accordance with international criteria. Findings showed that IT undergraduate programs in Iran do not meet international criteria and should be modified.