شهر و عدالت اجتماعي، تحليلي بر نابرابري هاي محله اي(مورد: محلات مراغه)

City and Social Justice: Analyzing Neighborhoods Inequality(Case Study: Maragheh Neighborhood)

يكي از مهم ترين و پيچيده ترين تحولات اجتماعي جهان در نيم قرن اخير توسعه شهرنشيني است. رشد شتابان شهرنشيني و ظهور شهرها عواقب و پيامدهاي متفاوتي را به دنبال داشته و با آسيب هاي شهري متعددي همراه شده است از جمله نارسائي هاي كالبدي، تاسيساتي، اقتصادي وخدماتي، آسيب هاي زيست محيطي، و بالاخره ناعدالتي هاي اجتماعي در حوزه هاي شهري، از جمله پيامدهاي شهرنشيني شتابان بشمار مي رود. هدف اين پژوهش بررسي و شناسايي نحوه توزيع كاربري ها و امكانات و خدمات شهري (سرانه هاي تجاري، مسكوني، اداري، فرهنگي، آموزشي، و...) در 26 محله شهر مراغه، تبيين كيفيت زندگي (بر مبناي شاخص هاي اقتصادي، اجتماعي، مسكوني، بهداشت محيط و دسترسي به تسهيلات و خدمات شهري) در 26 محله شهر مراغه و رابطه آن با نحوه توزيع امكانات و خدمات شهري بوده است. روش به كار گرفته در اين مقاله توصيفي- تحليلي مي باشد، ابتدا مطالعات اكتشافي به صورت كتابخانه اي و بازديد مقدماتي صورت گرفته و مطالعه ميداني با استفاده از روش پرسشنامه اي انجام شده است. براي تعيين حجم نمونه مورد مطالعه پرسشنامه ها به صورت مساوي در سطح محلات پخش شده است و در نهايت براي تحليل و رتبه بندي محلات، روش آنتروپي و TOPSIS به كار گرفته شده است. بر اساس نتايج بررسي ها توزيع سرانه كاربري هاي شهري در محلات نسبت به سرانه هاي استاندارد پيشنهادي وزارت مسكن و شهرسازي جزء محلات 3-7، 4- 7 ، 2-7 و1-1 كه حتي نسبت به سرانه هاي استاندارد وضعيت بهتري داشته اند و به سطح ايده آل نزديك بودند،22 محله ديگر نسبت به سرانه استاندارد و ايده آل مثبت فاصله زيادي دارند. بر اساس شاخص هاي كيفيت زندگي دسترسي به فضاي سبز بيشترين اهميت را از از نظر شهروندان داشته و از شرايط بهتري برخوردار نمي باشد و در كل نيز عامل دسترسي به خدمات و تسهيلات شهري در رتبه اول قرار دارد. در نهايت نتايج سطح بندي محلات براساس سرانه هاي شهري و شاخص هاي كيفيت زندگي نشان ميدهد كه ارتباط ضعيفي بين سرانه هاي شهري و شاخص هاي كيفيت زندگي بوده است بطوريكه فقط 1 محله از26 محله در يك سطح برابر قراردارند. بطور كلي نتايج حاكي از اختلاف زياد محلات چه در توزيع سرانه هاي شهري و چه در سطح كيفي مي باشد كه در برنامه ريزي هاي آتي بايد به توسعه همه جانبه محلات هم از لحاظ كيفي و از لحاظ كمي توجه بيشتر شود، و توزيع تسهيلات شهري بر اساس نياز محلات باشد

One of the most important and complicated social transitions has been growth of worldwide urbanization. The rapid growth of urbanization and cities has had different consequences which is associated with much urban vulnerability. Physical، installation، environmental، economical and social inequalities have been the results of such urban growth. This paper aims to study and identify the quality of land use distribution and urban services in the twenty six neighborhoods of Maragheh to determine the Urban Quality of Life (UQL). The methodology of the research is based on the descriptive and analytical methods. At first discovering studies have been done in libraries and by simple survey and a field work has been done. To determine the sample bulk questionnaires are distributed equally and finally، Entropy and TOPSIS techniques are applied for analyzing and ranking the level of UQL in the neighborhoods of city. The results form land use distribution per capita revealed that the neighborhoods of 7-3، 7-4، 7-2 and 1-1 showed a better UQL compared to the standard level provided by the Ministry of Housing and Urban Planning. The rest of 22 neighborhoods had a lower level of UQL which indicated the social inequality among the different areas of the city. The study showed that accessibility to green space has been the most important concerns of the city''s residents. Also ranking of neighborhoods on the base of urban per capita and the indexes quality of life revealed that there has been a weak relation between urban per capita and the indexes of quality of life، as only one neighborhood from 22 had an equal level of both. In general، the results indicated that there are considerable gap among the neighborhoods with respect to per capita distribution and the quality of urban infrastructures. It could be concluded that the future planning policies should concentrate on the reduction of neighborhood inequality in both qualitative and quantitative aspects to distribute urban facilities on the base of resident needs.