جغرافياي تاريخي شهر دوين و جايگاه آن در مناسبات ايران و بيزانس در روزگار ساسانيان

Historical geography of the city Devin and its place in the relations of Iran and Byzantine in the Sassanid era

بررسي جغرافياي تاريخي شهرهايي كه در دوره هايي از تاريخ، اهميت سياسي، نظامي، اقتصادي و مذهبي ويژه اي داشته اند، باعث مي شود كه تحليل و تعليل دقيق تري از رويدادهاي آن دوران صورت گيرد. از جمله اين شهرها بايستي به شهر مرزي دوين اشاره كرد كه به لحاظ موقعيت جغرافيايي از جايگاه ويژه اي برخوردار است؛ گرچه قدمت اين شهر به هزاره سوم پيش از ميلاد مي رسد، اما رشد و گسترش آن به اواسط قرن چهارم ميلادي باز مي گردد. به صورتي كه در همين زمان جايگزين پايتخت قبلي ارمنستان يعني آرتاشات شد و پس از انقراض سلسه اشكانيان ارمنستان، به عنوان مرزبان نشين انتخاب گرديد. در واقع اين پژوهش در پي آن است تا به موقعيت جغرافيايي اين شهر پرداخته و به چرايي اهميت آن در دايره رقابت هاي ايران و بيزانس بپردازد. براي نيل به اين هدف تلاش شده است از شيوه پژوهش هاي تاريخي (توصيفي ـ تحليلي) و بر اساس شواهد موجود و نظريات پژوهشگران، استفاده شود. يافته هاي اين پژوهش حاكي از اين است كه اهميت سياسي- نظامي، اقتصادي- تجاري و مذهبي اين شهر، برخاسته از موقعيت ژئوپليتكي آن بود؛ چنان كه تصرف اين شهر توسط ايران و بيزانس به منزله تسلط بر مناطق بين النهرين و مناطق ساحلي درياي سياه به شمار مي رفت و از اين مناطق مي توانستند به راحتي مركز حكومت يكديگر را مورد تهديد قرار دهند. از لحاظ اقتصادي و مذهبي نيز به عنوان يكي از مراكزي بود كه تبادلات تجاري دو كشور در آنجا صورت مي گرفت و در مواقع خاص شوراهاي ديني در آنجا تشكيل مي شد.

To determine the historical geography of cities over a period of historical political, military, economic and religious have a special, makes the analysis more accurate and cause and effect of events take place during that period. Among these cities should be in the border town of Devin pointed out that the geographical location of special place, although the city's age to the third millennium BC, but its growth and development in the mid-fourth century can be traced. At the same time as replacing the former capital of Armenia, the Armenian artashat and after the extinction of the Parthian dynasty, was selected as a border settlement. In fact, this research seeks to geographical location of the city and the reasons for its importance in Iran and Byzantium's circle competition. To achieve this purpose, the methods of historical research (descriptive) and based on the evidence and the views of researchers, used. The findings of this study suggest the importance of politico-military, economic, commercial and religious city, due to its geographical location. As the takeover of the city by Iran and Byzantium as Mesopotamia and dominate the coastal areas of the Black Sea region was considered. an‎d from these areas could easily threaten each other's administrative center. In terms of religious as well as economic and trade exchanges between the two countries was one of the centers where it took place .And in certain cases where religious councils were formed.