تحليل اجراي موقت معاهدۀ منشور انرژي در پرتو رأي يوكاس و مقايسه با نظام حقوقي ايران

An Analysis of Provisional Application of Energy Charter Treaty in Light of “Yukos shareholders vs. Russia ˮ, and a Comparison with the Iranian legal system

معاهدۀ منشور انرژي، به‌منظور لزوم اعمال و توسعۀ سريع قواعد خود در پرتو نقش انرژي در توسعۀ اقتصادي، نهاد اجراي موقت را پيش‌بيني كرده است. مادۀ 45 اين معاهده در مقام بيان اجراي اين اصل استثنائاتي را بيان كرده كه ابهامات موجود در اين زمينه و تفاسير متعدد، سرمنشأ اختلافاتي در عرصۀ بين‌المللي شده است. از بارزترين اختلافات در اين زمينه پروندۀ يوكاس عليه جمهوري فدرال روسيه است. در اين رأي ديوان داوري و دادگاه صالح رسيدگي‌كننده با تكيه بر معاهدۀ منشور انرژي و قوانين روسيه، تفاسير متعدد از مادۀ 45 معاهده را ارائه داده و رويكردهاي متفاوتي را اتخاذ كرده‌اند. مطالعۀ اصل اجراي موقت معاهدات در پرتو رأي مذكور مي‌تواند ضمن ارائۀ آخرين ديدگاه‌هاي موجود در اين زمينه، قانون‌گذاران ملي كشورهاي متقاضي عضويت در معاهدۀ منشور انرژي، از جمله ايران را در سياست‌گذاري‌هاي قانوني مناسب ياري رساند. نوشتار حاضر با بررسي مقررات معاهدۀ منشور انرژي درخصوص نهاد اجراي موقت و تبيين نظرهاي مراجع رسيدگي‌كننده در پروندۀ يوكاس، مغايرت‌هاي موجود در نظام قانوني ايران و نظام حاكم بر معاهدۀ منشور انرژي را، در صورت امضاي اعلاميۀ منشور انرژي از سوي ايران و شروع اجراي موقت تبيين مي‌‌كند.

Due to the necessity of a fast application and development of its rules and provisions regarding the role of energy in economic development, Energy Charter Treaty (ECT) has established the “provisional application” process. Article 45 of this treaty, while articulating the application of this principle, expresses some exceptions. Existing ambiguities as well as divergence in its interpretation, bring about some controversies on the aforementioned issue on an international level. One of the most important disputes in this regard is the case of “Yukos shareholders vs. Russia ˮ. In this award, the arbitral tribunal and judicial courts involved have raised various interpretations of article 45, relying on ECT and Russian law and have ultimately adopted different approaches. Examining all aspects of “provisional application” in the mentioned case, in addition to expressing the latest legal point of views on this subject may help legal authorities and legislators of countries, like Iran, who are willing to be members of ECT, in their future legal policies. This paper reviews the provisions of ECT regarding its provisional application and discusses different decisions of courts in Yukos shareholders vs. Russia to explain the contradictions and inconsistencies of the Iranian legal system with ECT, in case the Treaty is signed by Iran and provisional application commences.