قاعده بطلان دليل در دادرسي كيفري( با تاكيد بر حقوق آمريكا)

(Exclusionary Rule on Criminal Procedure (By Emphasis on American Law

دادرسي منصفانه به منظور تضمين حقوق دفاعي متهمان ايجاب مي‌نمايدكه دلايل قابل استناد درفرآيند دادرسي كيفري به صورت قانوني ومنطبق بر موازين دادرسي باشند. لزوم اصل تحصيل دليل از طرق مشروع و قانوني درحقوق آمريكا به عنوان يك قاعده و درحقوق ايران درمواردخاص در راستاي تضمين اصل قانوني بودن تحصيل دليل افزون برسايرضمانت اجراها، به بي اعتبار بودن تحقيقات و ادله استخراجي در صورت عدم رعايت مقررات اشاره شده است. اين قاعده تحت عنوان «قاعده بطلان دليل»بيانگربي‌اعتبار قلمداد نمودن دليل تحصيل شده به شيوه غيرقانوني توسط مقامات انتظامي و يا قضايي و خارج نمودن آن از شمار ادله عليه متهم است. باعنايت به آيين دادرسي كيفري مصوب 1392،درست است كه يكي از جهات درخواست تجديدنظر خواهي به عنوان عدم اعتبار ادله يا مدارك استنادي دادگاه مطرح شده است اما اين امربه معناي پذيرش بطلان دليل به عنوان قاعده نمي‌باشد.درحقوق آمريكابراي استناد به عدم اعتبار ادله تحصيل شده در صورت نقض مقررات اصلاحيه چهارم(تفتيش و توقيف غيرقانوني)،دو تئوري« بطلان دليل» و « ميوه درخت مسموم» پيش‌بيني شده است؛ قاعده نخست، بي‌اعتباري دليل اوليه و مستقيم ناشي از نقض مقررات را شامل مي‌شودو تئوري دوم به اين موضوع اشاره مي‌كندكه هرگاه دليل نخستين(درخت) به صورت غيرقانوني كسب شده باشد،دليل متعاقب(ميوه)منبعث ازدليل اول نيز غيرقابل قبول مي‌باشد. شايان ذكر است كه گفته شود هر دو قاعده مذكور تاسيس رويه قضايي است و در مقررات آيين دادرسي آن كشور تصريح نشده است و نيز رويه قضايي انعكاس دهنده‌ي نه تنها قلمرو تئوري‌هاي مذكور بلكه استثنائاهاي هر دو تئوري نيز مي‌باشد.

Protecting rights of accused in a fair trial necessitates the obtained evidence in criminal procedure be according to the rules and the law. The principle of lawful evidence is accepted as a rule in American law as well as in Iranian law in certain cases to make sure that the principle of lawful evidence observed, in addition to other sanctions have mentioned inadmissible investigation and excluding the evidence providing rules have not been observed. The exclusionary rule states that any evidence which obtained by police or judicial officers illegally is not admissible. In American law the “exclusionary rule” and “the fruit of poisonous tree” have been predicted in case of violation of the fourth amendment (guarantee against unreasonable search and seizure). The first rule includes primary evidence in violation of rule of law and the second doctrine states that once the primary evidence (the tree) is shown to have been unlawfully obtained, any secondary evidence (the fruit) derived from it is also inadmissible. It should be noted that both of them are judge-made rules. Judicial precedent not only influence the territory of these theories but also exceptions of the rules.