كليدواژه :
روش عقلي , عقايد ديني , مرتكب معصيت كبيره , مومن , فاسق , اصول پنج گانه , توحيد , عدل , وعد و وعيد , امر به معروف و نهي از منكر , منزله بين المنزلتين , كلام اعتزال , واصل بن عطا
چكيده فارسي :
واصل بن عطا در مدينه طيبه به دنيا آمد.نخست درهمان شهر پيش پسران محمدحنيفه،فرزند اميرالمومنين ،علي (عليه السلام)درس خواند،بعد به بصره رفت و به جمع شاگردان حسن بصري پيوست.باحسن در مساله «مرتكب معصيت كبيره»كه درآن وقت از مسايل بسيارحاد جامعه اسلامي بود،به مخالفت برخاست؛از مجلس درس حسن كناره گيري كردو معتزلي نام گرفت.او از اديان و مذاهب عصرش به خوبي آگاه و مناظري بسيار نيرومند و چيره دست بود و خود عقايد و افكار خاصي داشت؛در تبيين عقايد ديني روش عقلي برگزيد و براي شناساندن روشو نشر افكارش نمايندگان و مبلغاني به اطراف و اكناف فرستاد،كتب و رسالاتي تاليف كرد،كه ازبين رفت و آنچه اكنون از عقايدش مي دانيم،از نوشته هاي ديگران است.واصل موسس فرقه معتزله و بنيان گذار اصول اين فرقه شناخته شده است. او علاوه بر اطلاعات وسيع و عميق ديني و كلامي و بهره مندي از قدرت برتر مناظره و مباحثه،از اديبان بسيار معروف زمانش به شمار مي آمده است.با اينكه شكسته زبان بوده و قدرت تلفظ حرف «راء»نداشته ،در اثر استعداد و قريحه قوي و مهارت و اطلاع گسترده از لغات و تركيبات زبان تازي با اسقاط «راء»،ارتجالا فصيح ترين قصايد رامي سروده است،به گونه اي كه مورد اعجاب و تحسين شاعران نامدار عصر واقع شده است.
