رفتارشناسي باد در ايستگاه هاي كوهستاني البرز غربي تحت تاثير واداشت هاي محيطي

Analysis of wind behavior by environmental forcing in the western Alborz mountainous stations

در اين مقاله سعي شده اثر واداشت‌هاي محيطي شامل توپوگرافي، تندي و جهت شيب، شكل و روند ناهمواري در شكل‌گيري رژيم باد واقع در رشته‌كوه البرز (البرز غربي) مورد توجه قرار گيرد. رژيم بادهاي كوهستاني بر شرايط آب‌ و هوايي مناطق كوهستاني اثر بسيار زيادي دارد. پژوهش حاضر با استفاده از داده‌هاي ساعتي تندي و جهت باد و برازش و تحليل شرايط توپوگرافيك با مباني نظري انجام شده‌است. به طوري‌كه آشكار شد، ايستگاه همديد ماسوله، يكي‌از بهترين نمونه‌ ايستگاه‌هاي كوهستاني ايران جهت مطالعه در زمينه‌ آب‌وهواشناسي كوهستان محسوب مي‌شود. موقعيت قرارگيري مناسب اين ايستگاه در ميانۀ دامنه، منطقه را تحت تاثير ساز و كار باد دامنه‌اي (باد فراشيب-فروشيب يا نسيم كوه-دره) قرار داده‌ است. موقعيت ايستگاه ديلمان در دامنة جنوبي رشته‌كوه البرز در يك موقعيت فرو افتاده، تاثير مهمي بر كاهش تندي باد در اين ايستگاه داشته‌است. سازوكار رخ‌داد باد در اين ايستگاه از نوع باد كوهستاني امتداد دره است. باد نائب غالب ديلمان، شمال-شمال‌غربي است كه با‌ توجه‌به رفتار روزانه و فصلي و موقعيت قرارگيري درياي كاسپين و كوهستان نشان از تحت‌تاثير قرارگرفتن منطقه از سامانة نسيم دريا- خشكي(كوهستان) دارد. رفتار ايستگاه كوهستاني جيرنده نمونه‌اي منحصر‌ به‌ فرد از تلفيق تاثير عميق اما غيرمحسوس شكل و روند كشيدگي كوهستان بر پديده‌هاي جوي كوهستان است. قرارگيري در دامنة جنوبي البرز، شرايط مساعد جهت رخ‌داد باد دامنه‌اي در اين منطقه فراهم كرده‌است با‌اين‌حال، كشيدگي درة سياه‌رود توتكابن كه درة وسيع و منشعب شده از درة سفيدرود است شرايط را براي نفوذ باد برخواسته به شكل نسيم دريا-خشكي (باد منجيل) فراهم كرده‌است. همين مسئله سبب اضمحلال اثر باد‌هاي محلي شبانه‌روزي كوهستاني در جيرنده شده‌ است.

In this research, effect of environmental forcing like topography, direction and sharpness of slope, shape and trend of topography on wind regime formation have been studied in mountainous stations of gilan. The regime of mountainous winds has major effects on the air conditions in mountain regions. This research had been done using hourly data of wind speed and wind direction and also analysis and fitness of topography conditions with theoretical fundamental of research. So it was observed that Masouleh station is one of the best mountains stations in the subject of mountains climatology. Suitable location of this station in the middle slope caused to affected region by upslope wind and down slope wind (katabatic and anabatic winds). Location of Deylaman station on southern slopes of Alborz Mountains had important effect on wind speed decreasing. Wind occurrence mechanism is Mountain wind type along vallay in Deylaman station. Secondary dominant wind was north-northwest thus daily and seasonal behaviors of wind and location of Caspian Sea and Alborz Mountain represent affecting the region by sea-land breeze system. Jirandeh station’s behavior is as an exclusive mountainous station that indicated deep combination but imperceptible influence of the mountain on atmospheric phenomena in Mountains range. Position of station on southern slope provided appropriate conditions to form slope wind occurrence in this region. However stretching of Totkabon- siahrood valley as a wide valley that is branching of sefidrood valley provided appropriate conditions to influx sea-breeze wind. This condition caused destruction of local mountain wind effects during day and night.