شناسايي و امكان‌سنجي پهنه‌هاي مساعد براي ايجاد مراكز اقامتي گردشگري با استفاده از مدل (AHP) و (GIS) (مطالعه موردي: دهستان گلمكان شهرستان چناران)

Identification of the Feasibility of Proper Regions for Establishing Residence for Tourists by Using GIS and AHP Model: Case Study of Golmakan, Chenaran

بر اساس آمار و گزارش ­هاي سازمان جهاني گردشگري، امروزه جريان گردشگري به يكي از پر رونق ­ترين و گسترده ­ترين فعاليت­ هاي اقتصادي جهان تبديل شده به طوري كه در بيش از 150 كشور، يكي از پنج منبع اصلي درآمد و ارزآوري محسوب مي­شود. در همين راستا فعاليت­هاي مربوط به ميهمان ­داري و پذيرايي گردشگران يكي از بخشهاي اصلي اقتصاد گردشگري را تشكيل مي­دهد كه ظرفيت بالايي براي ايجاد اشتغال و درآمد بويژه در نواحي روستايي دارا مي‌باشد. باتوجه به اين مهم و همچنين اثرات مثبت فعاليت­ هاي گردشگري در اقتصاد محل و زندگي افراد كم برخوردار، شناخت ظرفيت‌هاي گردشگري نواحي و مناطق به منظور ساماندهي فعاليت­ها و مكان­هاي گردشگر­پذير در جهت افزايش رضايت گردشگران و نشت اقتصادي بيشتر براي جامعه ميزبان و همچنين حفاظت زيست­ بوم ­ها اهميت فراوان يافته است. در اين رهگذر اين پژوهش شناسايي پهنه‌هاي مساعد و مجاز دهستان گلمكان شهرستان چناران به عنوان يك تفرجگاه پيرامون شهري را به منظور استقرار اقامت­گاه‌هاي دائم و موقت گردشگري هدف قرار داده است. روش انجام پژوهش توصيفي – تحليلي با اهدف كاربردي است كه از طريق مطالعات اسنادي و ميداني محقق شده است. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از مدل سلسله مراتبي (AHP) و همچنين نرم ­افزار GIS استفاده شده است. در روش سلسله مراتبي AHP ابتدا عوامل مؤثر پهنه­ بندي به كمك متخصصين مربوطه شناسايي و سپس بوسيله روش سلسله مراتبي، وزن­دهي شده و در انتها معيارهاي (لايه‌ها) بدست آمده با توجه به وزن هر معيار بوسيله توابع overley در نرم افزار GIS تلفيق شده و امتياز هر پهنه با توجه به كل عوامل مؤثر و وزن آنها بدست آمده است. نتايج پژوهش نشان مي­دهد معيارهاي طرح شده عمدتاً بر بنيان جاذبه‌هاي طبيعي ناحيه استوار است براين اساس پهنه‌هاي موجود در دهستان گلمكان جهت استقرار مراكز اقامتي و كمپ­ هاي گردشگري به سه دسته ممنوع، مشروط و مجاز تقسيم مي­ شود. از يافته‌هاي ديگر پژوهش وجود تنها 17 درصد پهنه‌هاي مجاز با پتانسيل بالا براي استقرار مراكز اقامتي است كه بايد براي سرمايگذاري و احداث تأسيسات مورد توجه قرار گيرد.

According to the reports and statistics given by the World Organization of Tourism, today tourism has become one of the most popular and widely practiced economic activities. It is considered as a major source of income in more than 150 countries. In this regard, the activities related to hospitality and catering of tourists make up an essential part of the tourism economy with a great potential to create employment and income, especially in rural areas. Due to this important issues and positive effects of tourism activities on the economy and life the less advantaged, knowing the capacity of tourist areas is necessary to organize activities and tourist places possible in order to increase the satisfaction of tourists, and more economic feasibility for the host community as well the protection of ecosystems. Thus, the study aim is to identify the permitted areas of opportunity in Golmakan, Chenaran city as a recreational resort around the city in order to establish permanent and temporary tourism residence. The research method is descriptive - analytical and applied, done through documentary and field study. To analyze the data, hierarchical model (AHP) and GIS software is used. In hierarchical moded (AHP), the factors that influence zoning were obtained by related experts and then weighed, and in the end, standards (layers) obtained were combined according to the weight of each criterion by overlay functions in GIS software. Each zone score was obtained with respect to the factors and weights. The findings show that the proposed criteria are majorly based on natural beauties of the region. Accordingly, the regions in Golmakan to accommodate and establish tourism settlements can be divided into prohibited, conditional and permitted. This research showed that there are only 17% of the allowed zones with high potential for the establishment of residential centers that should be considered for investment and construction of the facility.