مطالعه و بررسي روند و گسترش كالبدي- فضايي شهر قم با استفاده از مدل هاي آنتروپي شانون، هلدرن و جيني

امروزه مناطق شهري بخصوص كلان­ شهرها با جذب جمعيت، سرمايه و فعاليت، تبديل به مراكز اصلي خدمات، تجارت، توليد، مصرف و سكونت شده­ و در مسير پاسخگويي به نيازهاي روزافزون خود، بسياري از منابع انساني و طبيعي را با چالش ­هاي اساسي مواجه نموده است. در اين ميان، مقولة شهرنشيني توده اي كه به معناي افزايش فزاينده مهاجرت به شهرها، شهرنشيني گسترده، رشد فيزيكي شهرها و... مي­باشد، گريبانگير بسياري از شهرها، بويژه در كشورهاي جهان سوم شده است. شهرهاي ايران نيز در پي تحولات اقتصادي، اجتماعي، با رشد لجام گسيخته، سريع و بي­ قواره مواجه بوده ­اند. در اين ميان شهر قم به­ عنوان مركز ثقل و چهارمين شهر مهاجرپذير ايران، با توحه به رشد جمعيت و شهرنشيني، بويژه پس از پيروزي انقلاب اسلامي، با رشد سريعي از بُعد كالبدي و فيزيكي مواجه بوده است. از اين­ رو نگارندگان مقاله حاضر با علم به اهميت مقوله بررسي روند و گسترش كالبدي اين شهر، به مطالعه در فاصلة سالهاي 1335 تا 1390 پرداخته است.روش تحقيق در پژوهش حاضر تحليلي– توصيفي بوده و با بهره گيري از مدل­هاي آنتروپي شانون، هلدرن و جيني، به تحليل چگونگي گسترش كالبدي– فضايي اين شهر پرداخته است. نتايج حاصل از به كارگيري و تحليل اين مدل­ها نشان مي­دهد كه طي اين دوره‌ها، گسترش فيزيكي شهر، بصورت پراكنده و غيرمتراكم بوده و زمينه را براي رشد اسپرال و بدون برنامه شهر آماده نموده است.