تجربه‌ دانشجويان از آثار آشكار و نهان رفتار و روش تدريس اعضاي هيئت‌علمي در دانشگاه كردستان

نهادينه كردن رفتار خواندن به معني ايجاد خوانندگاني مستقل است كه در سراسر زندگي شخصي، آموزشي و شغلي بتوانند به‌طور مداوم و بدون نياز به مربي بخوانند و آنچه را كه مي خوانند درك نمايند. مشكل بيشتر دانشجويان اين است كه از اين مهارت برخوردار نيستند و در انتظار كلاس درس و استاد براي آموختن هستند. به‌عبارت‌ديگر، به‌طور خودجوش و از طريق انگيزه دروني اقدام به يافتن و خواندن كتاب‌ها نمي كنند و تنها به جزوه كلاسي يا منابعي اكتفا ميكنند كه براي گذراندن واحدهاي درسي به آن‌ها به‌عنوان تكليف آموزشي، محول مي شود؛ اما شواهدي وجود دارد كه رفتار و روش تدريس برخي استادان در دانشگاه در برخي دانشجويان انگيزهاي ايجاد مي نمايد كه موجب تقويت رفتار خواندن مستقل آن‌ها ميشود. هدف اين پژوهش شناسايي رفتارها و روش تدريس‌هايي است كه به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم بر انگيزه خواندن دانشجويان اثر مي گذارد. اين پژوهش با رويكرد كيفي و به روش تحليل محتوا و با استفاده از مصاحبه‌ي نيمه ساختاريافته انجام شد. كليه دانشجويان دانشگاه كردستان جامعه اين پژوهش بودند كه با استفاده از روش نمونه‌گيري هدفمند و گلوله برفي نمونه اي 42 نفري از دانشجويان كتاب‌خوان و فعال درزمينۀ خواندن انتخاب شد. همچنين، براي اعتبار يابي يافته‌ها، با استادهاي شناسايي شده كه به باور دانشجويان در ايجاد انگيزه مؤثر بودند، مصاحبه با محوريت جنبه‌هاي شناسايي‌شده در مرحله اول، اجرا شد. پس از تحليل و كدگذاري اوليه نظرات دانشجويان، ارتباط استاد با دانشجويان، دانش علمي، ايجاد فضايي دوستانه، قدرت بيان و ارائه‌ مطالب كاربردي توسط استاد از مهم‌ترين ويژگي‌هاي مشوق انگيزه خواندن تشخيص داده شد. از دسته‌بندي كدهاي حاصل‌شده، چهار مضمون كلي اخلاقي-انساني، علمي، مهارتي و سازماني به دست آمد. تحليل محتواي مصاحبه‌هاي انجام‌شده با اساتيدي كه نامشان به‌عنوان انگيزه دهنده درزمينۀ خواندن در مصاحبه‌هايي دانشجويان آمده بود نشان داد كه تمامي آنان با اين كدگذاري‌ها و مضامين موافق هستند و از ويژگي انگيزه‌بخش بودن و اثرگذاري خودآگاه هستند. بر اساس نتايج امكان افزايش انگيزه و رفتار خواندن در دانشجويان وجود دارد. اين ويژگي وابسته به رفتار استادان و فضاي حاكم بر دانشگاه است. ويژگي‌هاي شناسايي‌شده در اين پژوهش مي‌تواند به‌عنوان معيارهاي شناسايي اساتيد مؤثر مورداستفاده قرار گيرد.