كليدواژه :
اسكندربيك منشي , تاريخ نگاري , ملاجلال منجم يزدي , تاريخ عالم آراي عباسي
چكيده فارسي :
از جمله مشكلاتي كه نقد تاريخ نگاري صفويه با آن مواجه است كمبود اطلاعات درباره زندگي‌نامه، روش‌ها و ديدگاه‌هاي مورخان و واقعه نگاراني است كه معمولاً از ميان اهل ديوان برخاسته‌اند. در اين پژوهش، دو مورخ درباري دوره شاه‌عباس اول (996-1038 ه.ق)، اسكندربيك تركمان مؤلف تاريخ عالم‌آراي عباسي به عنوان منشي و ملاجلال يزدي مؤلف تاريخ عباسي به عنوان منجم كه هر دو سي و اندي‌سال را در خدمت شاه بوده‌اند برگزيده شده‌اند. دلايل اين انتخاب، معاصر بودن حيات شغلي اين دو مورخ با يكديگر، رويارويي با رويداد‌هاي يك دوره زماني مشخص و ارائه گزارش هاي متفاوت توسط آنها مي باشد. اين مقاله با هدف مقايسه تطبيقي سبك تاريخ نگاري و ديدگاه هاي هر يك از دو مورخ درباره موضوعات مشترك تاريخي مشخص،ازجمله قيام خان‌احمد گيلاني، نجات جان شاه‌عباس در سال 1001 ه.ق. سفر پياده شاه از اصفهان به مشهد در سال 1010 ه.ق و ... به اين سؤالات پاسخ خواهد داد كه چه عواملي بر سبك و ديدگاه‌هاي تاريخ‌نگاري هر كدام موثر بوده و چرا با وجود تقارن زماني، موضوعات مشترك اندكي در آثارشان ديده مي‌شود؟ در مجموع، ديدگاه‌هاي تاريخ نگاري هر يك تحت تأثير كميت و كيفيت دانش تاريخ نگاري آنها بوده و ويژگي‌هاي شغلي هر يك در نوع نگاه و درك آنها از موضوعات موثر بوده است.
چكيده لاتين :
One of the problems encountered in Safavid historiographical criticism is lack of information on biography, approaches, and viewpoints of historians and chroniclers who were mainly the court administrators. In this study, two courtier historians at the time of Shah Abbas I (996-1038 AH) have been selected: Iskandar Beg, the author of History of Alam Aray Abbasi, as the special secretary, and Molla Jalal Yazdi, the author of Abbasid History, as the astronomer. Both served Shah Abbas I about thirty years. The reasons for the selection of these two historians are their contemporary career lives, encountering events occurred in a certain period of time, provision of different reports, and finally, writing their history in the name of Shah Abbas I. The present paper aims at comparing the chronology styles of these two historians and their viewpoints about certain common historical issues; such as Khan Ahmad s’ rise, Shah Abbas’ rescue from death in 1001 AH, his travelling from Isfahan to Mashhad on foot in 1010 AH, and the like. This paper answers such questions as what factors influenced the chronology styles and viewpoints of each of these historians and why there are few common issues in their works, despite them living in the same period. Altogether, it can be said that chronological approaches of each of them were influenced by quantity and quality of their knowledge of chronology. Moreover, their career features had an influence on their viewpoints and perception of issues.
