پژوهشي در احوال و آثار شمس سُجاسي (بر اساس منشآت منتشرنشدۀ او)

(A study of the life and works of Shams-e Sojasi (Based on his unpublished letters

شمس‌الدين محمد سُجاسي از شاعران و منشيان نيمۀ دوم سدۀ ششم و نيمۀ نخست سدۀ هفتم هجري است كه متأسفانه اطلاعات اندكي از احوال او به ما رسيده است. از اشعارش نيز چيز زيادي بر جاي نمانده است. دربارۀ او مباحث قابل طرح بسيار است. او همان كسي است كه ديوان ظهير فاريابي را جمع كرده و ظاهراً ديباچۀ ديوان نيزبه انشاي اوست. اين البته مسأله‌اي است كه مصححان ديوان ظهير تاكنون بدان توجهي نكرده­‌اند يا به اشتباه شمس كاشي را جامع ديوان دانسته‌­اند. از ديگر آثار شمس سجاسي ظاهراً يكي هم كتاب فرائدالسلوك است كه مصححان آن را بدون نام مؤلف منتشر كرده‌­اند. در اين جستار پس از بحث دربارۀ احوال و آثار شمس سجاسي، اشعار اندكي كه از او در منابع پراكنده باقيمانده معرفي شده و سپس اطلاعات مهمي كه در منشآت منتشرنشدۀ او وجود دارد نقل و تحليل شده است.

Shams al-Din Mohammad Sojasi was one of the poets and monshis (secretaries in the chancellery) in the latter half of the 6th and the first half of the 7th centuries A.H./12-13 centuries CE. Unfortunately we know very little about his life-story. Not much of his poetry has remained either. There are a lot of matters worthy of discussion about him. He is the one who compiled Zahir Faryabi’s Divan of which the introduction was apparently written by him; this is, of course something that the editors of Zahir’s Divan have either overlooked or they may have mistaken Shams-e Kashi as the compiler of Zahir’s Divan. Amongst Sojasi’s other works, one is apparently Faraid al-Soluk, published anonymously by its editors. In the present study, after giving an account of the life and works of Shams-e Sojasi, the small amount of his poetry that has survived in scattered sources will be presented. Then, important information from his unpublished monsha’at (letters) will be quoted and analysed