واكاوي مباني فقهي عقد بودن استخدام در سازمان هاي دولتي

An Examination of the Preliminary Juridical Issues on Permissibility of Employment Contract in the State Organizations

گزينش و استخدام يكي از زيرسيستم‌‌هاي مهم مديريت منابع انساني است. در يك نگاه دقيق مديريت يا اداره به‌طور عام و عقد استخدام به‌طور خاص، يك فعل سازماني است و فعل سازماني از مصاديق فعل مكلف بوده، كه موضوع علم فقه است؛ پس همان‌طوري كه با روش اجتهادي مي‌توان حكم فعل مكلف را استنباط كرد، مي‌توان مباني فقهي عقد بودن استخدام را نيز با روش اجتهادي استنباط كرد. يكي از مشكلات فراروي ما در سازمان‌هاي دولتي ريزش نيروي با تجربه و خبره سازمان، به دليل استعفاي كاركنان از سازمان است، بر اين اساس هميشه اين سؤال مطرح است كه آيا استخدام عقد جايز است؟ يا همانند اجاره از عقود لازم محسوب مي‌شود، يا عنوان مستقلي از عقود و به‌مانند انتصاب است كه مشمول اصالة‌اللزوم نيست و عزل و استعفا در آن جريان دارد؟ لذا در اين جستار، با روش تحليلي توصيفي به وجه شباهت آن و همچنين وجه تمايز آن با انتصاب و اجاره پرداخته، كه با هدف تبيين ماهيت فقهي - حقوقي استخدام اين نتيجه كه استخدام به معناي به‌كارگيري، ايقاع نيست بلكه از عقود لازم شرعي است و منطبق با عقد اجاره است؛ ضمن اينكه از جهاتي متمايز از انتصاب به معناي به‌كارگماري است؛ به همين جهت سازمان متبوع حق دارد با دشوار كردن شرايط موافقت با استعفاي كاركنان، از موجبات ريزش نيروي انساني امين و متعهد خود جلوگيري كند.

Employment is one of the main subcategories of human resource management. Upon a close scrutiny, one can understand that management in general and employment in particular are organizational acts; therefore, an organizational action is considered as an obligatory act that is related to jurisprudence. As the mandate of an obligatory act can be inferred through diligent ways, the preliminary juridical issues about the permissibility of employment can be inferred by the same ways. One problem that is experienced in any organization is the matter of losing some experienced work force due to their resignation. Based on this, the question is whether employment contract is permissible, or it is considered as a necessary contract like hiring, or it is an independent contract like appointment that does not have authenticity in nature, with resignation and deposition in it. In this study, we try to apply an analytic-descriptive approach to explain its similarity to and difference from appointment and hiring. By aiming at explaining the legal- juridical nature of employment, we concluded that employment in the sense of inviting to work is not a one-way contract; but it is a necessary legal contract which is consistent with the contract of hiring. We also found that employment is different from appointment in the sense of appointing someone to work. Therefore, any organization has the right to stop its honest and reliable employees from resignation by applying strict conditions for their employment