كليدواژه :
لغت‌نامه , خلاصة اللغات , جنابذي , زبان‌ها و لهجه‌ها , تاج المصادر
چكيده فارسي :
فرهنگ خلاصة اللغات اثر ابن‌ابوالمحسن محمد مؤمن جنابذي متوفاي قرن دهم، در دو فصل نگاشته شده است: فصل اول مشتمل بر كلمات عربي همراه با ترجمۀ فارسي آنها، و فصل دوم دربردارندۀ كلمات فارسي به همراه معاني فارسي آنهاست. مقالۀ حاضر به بررسي دقيق اين لغت‌نامه از حيث زبان‌ها و لهجه‌هاي به كار رفته در آن مي‌پردازد. زبان‌هاي مهمي كه در خلاصة اللغات به كار رفته عبارتند از: عربي (با لهجه‌هاي شامي، يمني، كوفي، بغدادي و مصري)؛ هندي؛ تركي؛ رومي؛ و زبان‌هاي ايراني شامل پهلوي، خوارزمي و پارسي قديم. همچنين اين مقاله به بررسي لهجه‌هاي شهرها و مناطق مختلف ايران كه در اين لغت‌نامه به كار رفته، پرداخته است :شهرها و مناطقي چون آذربايجان، اصفهان، خراسان، كرمان، شيراز، همدان، مرو و ماوراءالنهر. در پايان مقاله به ميزان تأثيرپذيريِ خلاصة اللغات از ديگر لغت‌نامه‌ها، و مشخصاً از فرهنگ لغت تاج المصادر، اشاره شده است.
چكيده لاتين :
The dictionary Kholasat al-loghat, compiled by Ebn-e Abu al-Mohsen Mohammad Jonabadi (died in the 16th century) consists of two chapters. The first chapter includes Arabic words together with their Persian translation, and the second chapter comprises Persian words followed by their Arabic meanings.
The present article makes a thorough study of this dictionary in respect of the languages and dialects used in it. The prominent languages appearing in this word list are: Arabic (with Shami, Yamani, Kufi, Baghdadi and Mesri [Egyptian] dialects); Indian; Turkish; Rumi [Latin!]; and the Iranian languages including Pahlavi, Khwarazmi, and the Ancient Persian. Besides, this article addresses the dialects of different cities and regions of Iran named in the dictionary: places such as Azerbaijan, Isfahan, Khorasan, Kerman, Shiraz, Hamadan, Marv and Transoxiana. In the end, reference is made to the degree of influence received by the Kholasat al-loghat from other word lists, especially from the Taj al-masader.
