عنوان مقاله :
شرح فارسي منظومۀ خلافيات نسفي؛ نسخۀ مورّخ 665ق
عنوان به زبان ديگر :
The Persian Commentary on Nasafi’s poem khelafiyat, MS dated 665 A.H
پديد آورندگان :
صفري آق‌قلعه، علي
كليدواژه :
علم خلاف , منظومۀ خلافيات , عمر بن محمّد بن احمد نسفي , شرح فارسي منظومۀ خلافيات
چكيده فارسي :
يكي از متون كهن زبان فارسي دستنويسي از شرح منظومۀ خلافيات است كه به شمارۀ 819 در مجموعۀ فيض‌الله افندي در كتابخانۀ ملّت (استانبول) نگهداري مي‌شود. نسخه مورّخ 665ق و داراي 332 برگ است. اصل منظومۀ خلافيات از نجم‌الدّين ابوحفص عمر بن محمّد بن احمد نسفي (461 – 537ق) سرودۀ 504ق است و شرح فارسي اين اثر را شخصي ناشناس در ميانۀ سال‌هاي 504ق تا 665ق به قلم آورده است. مطابق فهارس و كتاب‌شناسي‌ها، اين اثر كهن‌ترين و احتمالاً تنها متن فارسي شناخته شده در موضوع خلافيات است. قدمت اثر در كنار حجم بالا و فراگيري قابل توجّهي كه در موضوع خود دارد، آن را در جايگاهي قابل توجّه قرار داده و لذا شناسايي آن بايسته مي‌نمايد. در اين مقاله نخست مختصري دربارۀ دانش خلاف گفتگو شده و سپس دربارۀ نجم‌الدّين عمر بن محمّد نسفي سرايندۀ منظومۀ خلافيات و پس از آن دربارۀ منظومه‌هاي آموزشي و نظم الخلافيات نسفي و شروح آن گفتگو شده و در نهايت به متن فارسي شرح خلافيات پرداخته شده است.
چكيده لاتين :
One of the oldest Persian texts is a manuscript of the versified commentary on the Khelafiyat , kept under No 819 in Fayzollah Afandi’s collection at the Mellat Library (Istanbul) . The MS is dated 665 A.H. and contains 332 folios. The original poem Khelafiyat, was composed in 504/1110 by Najm al-Din Abu Hafs Omar b. Mohammad b. Ahmad Nasafi, and its Persian commentary was written by an anonymous author sometime between 504-655 A.H. According to bibliographies, this book is the oldest, and probably the sole known, Persian text about khelafiyat (one of the Islamic sciences that addresses the differences between various Jurisprudential Schools in Islam as well as the diverse theoretical standpoints among scholars adhering each individual School). Due to its relative antiquity and comprehensiveness in terms the subject it covers, this voluminous book has achieved a prominent standing.
In this article, first the science of Khelaf is briefly introduced; then a little is said about Najmal-Din Omar, followed by a discussion on the didactic poems and the Al-Khelafiyat and its exegeses. Finally, the Persian commentary on the Khelafiyat is addressed.
