واژه‌هاي طوسي در الابنية عن حقايق‌الادوية

Tusi words in the Al-Abniya an haqayeq al-adviya

الابنية عن حقايق‌الادوية نوشتۀ ابومنصور موفق بن‌علي هروي، كهن‌ترين كتاب پارسي موجود در داروشناسي است و يكي از رونوشت‌هاي آن، كه در 447ق به خامۀ‌ اسدي طوسي كتابت شده، كهن‌ترين نسخۀ به دست آمده و نخستين متن كامل تاريخ‌دارِ فارسي است. ابومنصور هروي اين كتاب را بر پايۀ‌ گويش هروي نوشته و اسدي طوسي نيز، بر پايۀ گويش طوسي، از آن رونويسي كرده است. با بررسي اين كتاب درمي‌يابيم كه بسياري از واژه‌هاي آن و شيوۀ تلفظ آن‌ها ـ با توجه به اين‌كه دست‌نويس كهن كتاب اعراب‌گذاري شده ـ در گويش‌هاي خراسان زنده مانده ‌است. در اين پژوهش، شماري از واژه‌هاي الابنية كه در گويش طوسي و در تنها دنبالۀ زندۀ آن ـ لهجۀ مشهدي ـ برجاي مانده، همراه با نمونه‌هايي از كاربرد آن‌ها در ديگر گويش‌هاي خراسان بزرگ، بازيابي شده است.

The Al-Abniya an haqayeq al-adviya authored by Abu Mansur Movaffaq b. Ali Heravi, is the oldest extant Persian book on pharmacology. One of its copies dated 447 A.H. and scribed by Asadi of Tus, is the oldest manuscript available and the first complete dated text ever in Persian. Abu Mansur wrote this book in Heravi dialect and Asadi transcribed it in Tusi dialect. By examining this book, we realize that the words in it and their pronunciations have remained still alive in the Khorasani dialects, and this is attested to by the fact that the manuscript is transcribed with diacritical marks. The present study has explored a number of words from the Al-Abniya, in Tusi dialect which has continued to stay in its only living continuation- namely, the Mashhad dialect; instances of their uses in other dialects of the greater Khorasan have also been presented.