الگوي نظارت شرعي بر بانك‌هاي كشور براساس ديدگاه خبرگان بانكداري اسلامي

Shariah Supervision Model for the Iranian Banks, Based On the Views of Islamic Banking Experts

اين پژوهش تلاش مي‌كند تا ضمن تبيين مفهوم «نظارت شرعي» و شناسايي انواع الگو‌هاي اجرايي آن در بانك‌هاي اسلامي ساير كشورها، به ارائه الگوي مطلوب نظارت شرعي بر بانك‌هاي كشور بپردازد. در اين پژوهش با روش دلفي سه مرحله‌اي به گردآوري نظرات خبرگان بانكداري اسلامي در كشور اقدام ‌‌گرديد و جهت تحليل اطلاعات گردآوري شده و رتبه‌بندي ويژگي‌هاي الگوي مطلوب، به‌ترتيب از آزمون‌هاي دوجمله‌اي و تحليل واريانس فريدمن استفاده ‌شد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه اولاً، در سه دهه گذشته قانون عمليات بانكي بدون ربا به‌خوبي اجرايي نشده و نظارت شرعي متناسب با آن، در بانك مركزي يا ديگر بانك‌ها به شيوه صحيح عملياتي نشده است؛ ثانياً، در بين الگوهاي مختلف نظارت شرعي، مورد مطلوب براي نظام بانكي كشور «مدل حداكثري» است و ثالثاً، لازم است در اجراي الگوي نظارت شرعي مطلوب، اقتضائات و ويژگي‌هاي خاص نظام بانكي كشور مورد توجه قرار گيرند. يافته‌هاي اين پژوهش زمينه‌هاي اجراي بهتر قانون عمليات بانكي بدون ربا و ارتقاي سطح «انطباق با شريعت» در عملكرد بانك‌هاي كشور را فراهم مي‌كند.

Having defined the “Shariah Supervision” concept and going over its operational models in the Islamic banks of others countries, this paper tries to come up with a suitable Shariah Supervision model for the Iranian banking system. The three-round Delphi technique is used to gather the views of the Islamic banking expert and the Binomial Test and the Friedman Test are used to analyze the collected information and ranking the characteristics of the suitable model. The results are threefold. First, in the three decades that the Usury-Free Banking Act has been in practice in Iran, the banking system has not been successful in conducting this law completely and the relevant Shariah Supervision has not been used neither in the central bank nor in the banks themselves. Second, among the different models of Shariah Supervision, the “maximum level of supervision model” is the best for Iranian banking system third, the suitable model of Shariah Supervision should have some special features however, the importance of different features is not equal. The findings of the paper might pave the way to conduct the usury-free banking act in a better manner and increase the level of Shariah Compliance in the Iranian banks operation.