عنوان مقاله :
نقد تطبيقي مباني نظري و ساختاري كتب بلاغت فارسي
عنوان به زبان ديگر :
Comparative analysis of the theoretical and structural bases of the books on Persian rhetoric
پديد آورندگان :
حاجي پور، ميثم دانشگاه سلمان فارسي كازرون
كليدواژه :
بلاغت فارسي , علم بديع , نقد تطبيقي , ترجمانالبلاغه , حدايق‌السحر , المعجم في معايير اشعار العجم
چكيده فارسي :
ساختار و محتواي هر اثر ادبي به ميزان رشد فكري و علمي عصر مؤلف بستگي دارد. بسياري از آثار به‌جاي‌مانده از سده‌هاي آغازين اسلامي حكايت از فقدان نظريه و مباني اصولي علوم متداول آن عصر دارند كه البته اين، دليل بر ناتواني مصنّفان و مؤلفان آن آثار نيست، بلكه به نبودِ ثبات و استقرار در مفاهيم و اصطلاحات بلاغت ميان علماي بلاغت‌نگار مربوط است.
اين مقاله به بررسي انتقادي تطور علم بديع در كتب بلاغت عرب و نيز در آثار متقدّم بلاغت فارسي (ترجمانالبلاغه، حدايق‌السحر، المعجم في معايير اشعار العجم) مي‌پردازد و ضمن تحليل انتقادي مباني نظري و ساختاري اين سه كتاب فارسي، اهداف، ديدگاه‌ها و نظرات مؤلّفان اين كتاب‌ها دربارۀ اثر خود و نيز چشم‌انداز آن‌ها را در باب تطور علوم بلاغي و به‌ويژه علم بديع ارزيابي مي‌كند. نقد تعاريف، شواهد، وضع اصطلاحات و معادل‌هاي فارسي و نيز طبقه‌بندي فصول در سه كتاب مذكور از اهمّ اهداف اين مقاله است.
چكيده لاتين :
The structure and contents of every literary work is determined by the degree of the intellectual and scientific advancement of the author’s time. A good many of the extant works from the early Islamic era, point to the absence of systematic theories and foundations of the prevalent sciences of the time; this of course is not indicative of the inability of the compilers and authors, but is related to inconsistency and instability of rhetorical concepts and terminology among the scholars who have written about the art of rhetoric.
This article presents a critical study of the development of the science of badī’ (figures of speech) in the books on Arabic rhetoric as well as in the early works on Persian rhetoric (Tarjomān al-belāgha; Hadāyeq al-sehr; Al-Mo’jam fī ma’ā’īr al-ash’ār al-Ajam). While the theoretical and structural essentials of these three Persian books are analyzed, goals, perspectives, and views of their writers about their own works are assessed, so are their outlooks concerning the development of rhetorical sciences, especially, badī’. Critique of definitions, citations, the devising of terminology, and Persian equivalents as well as the chapter arrangement in the above-mentioned books are the main goals of this study.
