گذار نامتقارن نرخ ارز در اقتصاد ايران

The Asymmetric Exchange Rate Pass-Through in Iranian Economy

بررسي رابطه بين نرخ ارز و سطح عمومي قيمت‌هاي داخلي كه در ادبيات ماليه بين‌الملل به تحليل «گذار نرخ ارز» معروف شده، در دهه‌هاي اخير يكي از موضوعات مهم و اساسي در حوزه مطالعات اقتصاد بين‌الملل بوده است. گذار نرخ ارز به صورت «درصد تغيير قيمت داخلي كالاهاي وارداتي به ازاء يك درصد تغيير نرخ ارز بين كشورهاي واردكننده و صادركننده» تعريف مي‌شود. پژوهش حاضر آثار شوك‌هاي مثبت و منفي نرخ ارز را بر نرخ تورم و دسته‌اي از ساير متغيرهاي كلان اقتصادي ايران، طي دوره زماني 1339 تا 1392، و در چارچوب يك الگوي خودرگرسيون برداري مورد بررسي قرار مي‌دهد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه واكنش متغير نرخ تورم به شوك مثبت نرخ ارز (كاهش ارزش پول ملي و افزايش نرخ ارز) به مراتب بيشتر از شوك منفي (افزايش ارزش پول ملي و كاهش نرخ ارز) مي‌باشد. به عبارت ديگر مي‌توان گفت كه درجه گذار نرخ ارز در مواقع بروز شوك مثبت ارزي بيشتر (كامل‌تر) است. همچنين نتايج تجزيه واريانس متغير نرخ تورم نيز بيانگر آن است كه حساسيت نرخ تورم در ايران به افزايش نرخ ارز و (كاهش ارزش ريال)، به مراتب بيشتر از كاهش آن (تقويت ارزش ريال) است. بر اين اساس ميانگين توضيح‌دهندگي تورم توسط شوك مثبت ارزي در ادوار مختلف 4٫1 درصد و از طريق شوك منفي ارزي 1٫8 درصد است.

The Survey of relationship between the exchange rate and domestic price levels, that has been known as “exchange rate pass-through” in international finance literature, have been one of the key issues in the field of international economics in recent decades. Exchange rate pass-through is defined as "percentage change in the domestic price of imported goods for every one percent change in the exchange rate between the exporting and importing countries”. In this study we examined the positive and negative exchange rate shocks on Iranian inflation rate and other macroeconomic variables during the period from 1339 to 1392, and in the context of a VAR Approach. The results indicate that the reaction of inflation rate to positive exchange rate shock (devaluation of the national currency and increasing the nominal exchange rate) is much more of a negative shock (increase the value of the national currency and decreasing the nominal exchange rate) is. In other words we can say that the degree of exchange rate pass-through in the event of a positive exchange rate shock is more (complete). The analysis of variance decomposition also shows that the sensitivity of inflation to the increase in exchange rate (devaluation of the Rial), is far more than reducing it (strengthening the Rial). The average explanatory of inflation by positive exchange rate shock in different periods is 4.1 percent, while for negative shock is 1.8 percent.