جريان روشنفكري ديني و پارادايم اصلاح (ايران بعد از انقلاب اسلامي)

(Intellectual and religious reform process paradigm ( Iran after the Islamic Revolution

روشنفكري در ايران از ابتدا منسجم و يكدست متولد نشد بلكه نحله ها و طيف هاي مختلفي نمود داشت، اما در هر گروه يك گفتمان، از طنين بيشتري برخوردار بوده و گفتمان هاي ديگر را تحت شعاع قرار داده است. با پيروزي انقلاب اسلامي جريان روشنفكري در ايران شكل گرفت و بتدرسج به خود انسجام بخشيد كه به جريان روشنفكري ديني موسوم شد، هر چند طيف هاي مختلفي را در درونش جاي داده بود. از چهره هاي شاخص اين جريان كه گفتمان آنها از هيمنه خاصي بر خوردار بوده و بويژه در دهه 70 شمسي كل ايران را نمايندگي مي كردند، مي توان از عبدالكريم سروش و محمد مجتهد سبستري نام برد. از ويژگي هاي آشكار نظام سياسي لرآمده از انقلاب اسلامي، تثبيت و تداوم پارادايم انقلاب در بعد سياسي بود كه پاسخ آن در نزد روشنفكران به صورت اصلاح تجلي يافت. اين پاراديم از ويژگي هاي برخودار بود كه آن را پاراديم حاكم بر نظامي سياسي متمايز مي ساخت.چنانچه به بيان كلي و مختصر خواسته باشيم توصيفي از اين پاراديم را در سه زمينه كلي سنت و تجدد، دينم و دولت، و دين و توسعه ارائه دهيم مي توانيم بگوييم: اين پارادايم با پرهيز از پرخاشگري درصدد تلفيق سنت و مدرنيسم با رويكرد انتقادي نسبت به هر دو بر آمد و در فاز دوم در پي حاكميت دولت ديني بود؛ دولتي كه نه تنها كاركردي عقلاني داشته، بلكه در چارچوب كلي دين اسلام گام بردارد. در نهايت، پارادايم با تاكيد بر محتواي پيام اسلام، مبني بر محور قرار دادن كرامت انساني، خواستار توسعه فرهنگي و سياست در كليت آن بود.