مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - جايگاه همساني اخلاقي زوجين در تشكيل خانواده در فقه و حقوق موضوعه

چكيده فارسي :

يكي از رمزهاي اساسي ماندگاري دين مبين اسلام، اخلاقي بودن آموزه هاي آن است. فقه يا حقوق اسلامي كه به رفتارهاي مكلفين و مهارتهاي زندگي آنان جهت مي دهد با اخلاق عملي به طوري در هم آميخته است كه مي توان گفت در اسلام، همه احكام شرعي در عرصه هاي مختلف زندگي با صبغه اخلاقي ظاهر مي شوند و اين ظهور، نتيجه دخالت و تاثير اخلاق در فرايند استنباط احكام فقهي توسط فقيهان است. در هر يك از اين عرصه ها، خانواده يكي از مهمترين كانونهاي رشد و تكامل بشر به شمار مي رود و در اين راستا، اسلام نيز با توجه خاص به اين كانون، كيفيت شكل گيري آن را بيان نموده و براي شكل گيري آن، وجود يك مرد و زن را به صورت مشروع، در كنار يكديگر و به عنوان يك زوج، ضروري دانسته است. از طرفي چون تشكيل خانواده، اهداف عاليه اي از جمله رسيدن به آرامش، سكون، بقاء و تربيت نسل را دنبال مي كند نقش اساسي همساني زوجين در بعد معرفتي و اخلاقي آشكار مي شود. اين پژوهش به منظور تبيين مباني كفويت اخلاقي زوجين به برخي از آيات، روايات و منظرهاي مختلف ديگر استناد جسته و به اين وسيله در صدد است تا نشان دهد كه هريك از زن و شوهر، بايد در عدم اتصاف به صفاتي اخلاقي كه «همواره» و يا «غالباً» با فلسفه ازدواج منافات دارند كفو باشند، علاوه بر اين، مقاله حاضر مي خواهد اين نكته را تبيين نمايد كه اين كفائت كه كارآمديش بر اساس معرفت و آموزه هاي ديني ثابت شده، از سوي روانشناسان و عالمان علوم اجتماعي نيز به اثبات رسيده است و ايشان تا آنجا پيش رفته اند كه حتي پايداري در روابط زناشويي را مرهون تساوي و هم شاني بيشتر زن و شوهر در دين و اخلاق دانسته اند. اين پژوهش، سرانجام به اين نتيجه مهم رسيده است كه مي توان به ممنوعيت و يا بطلان و فسخ عقد در صورت عدم همساني اخلاقي زوجين، در فرضهاي قبل از عقد و بعد از آن و نيز قبل از نزديكي و بعد از آن قايل شد.

چكيده لاتين :

Refinement of the basis of the ruling (tanqīḥ al-manāṭ) is among the important approaches in the process of legal reasoning and inference of legal rulings. By applying this procedure، one can achieve the ruling criterion and be assured about it، and thus، contrary to the analogy in deductive form (mustanbit al-‘illa)، it is accepted by the Shī‘a jurists. Those who have sufficient experience in inference of legal rulings and enjoy mastery of legal reasoning can undertake this task by annulment of specification using the method of probing and division.