مطالعه تطبيقي وضعيت حقوقي شرط تعهد به دريافت در قراردادهاي فروش و انتقال گاز

Legal Nature and Validity of Take-or-Pay Clause in Longterm Gas Sale Agreements: A Comparative Study

شرط تعهد به دريافت، يكي از عناصر حياتي قراردادهاي بلندمدت فروش و عرضه در حوزه انرژي و به طور خاص در قراردادهاي فروش و انتقال گاز است. فلسفه و مبناي پيش بيني و درج شرط تعهد به دريافت به طور مشخص، متمركز بر اهميت و ضرورت تضمين سطح حداقلي درآمد فروشنده، به علاوه بازگشت سرمايه وي و همچنين پوشش هزينه هاي هنگفت ناشي از اجراي پروژه هاي بالادستي است كه تا مرحله آماده سازي گاز براي انتقال به خريدار متقبل شده است. عليرغم اينكه در قراردادهاي فروش و انتقال گاز به طور گسترده و متداول از روش شرط تعهد به دريافت استفاده مي شود، اعتبار و قابليت اجراي اين شرط به نحو دقيق و كامل در نظام هاي حقوقي مختلف مشخص نشده و مورد مناقشه قرار گرفته است. يكي از مباحث قابل طرح درباره شرط تعهد به دريافت اين استكه برخي نظام هاي حقوقي از آن به عنوان شرط مجازات ياد كرده و از اين رو آن را نامعتبر و غيرقابل اجرا تلقي مي كنند. در نقطه مقابل، پارهاي ديگر، اين شرط را به مثابه نوعي خسارت مقطوع انگاشته و آن را كاملاً معتبر و لازم الاجرا مي دانند. اين مقاله مي كوشد پارهاي از ابهامات ماهيت حقوقي و اعتبار شرط تعهد به دريافت را با نگاهي ويژه به رويكرد نظام حقوقي انگليس و ايران در اين باره بررسي كند.

Take-or-Pay clause (T-o-P), as an essential element of long-term off-take and supply contracts in energy sector, particularly in Gas Sales Agreements.The philosophy of T-o-P clause is based on the importance of the fact that the seller will receive a level of revenue guaranteed under the agreement that covers massive financial commitments and debts arising from the upstream project. Although T-o-P clause is frequently considered in GSAs, the validity and applicability of this condition is subject to controversy among different legal systems. Some lawyers have treated this provision as a penalty clause which is invalid and unenforceable. However, others regard it as a valid and enforceable liquidated damage clause. This paper first focuses on uncertainties and ambiguities regarding the legal status of take-or-pay provision, particularly in English legal system. Then, it discusses the issue by considering the fundamentals of Islamic contract rules and jurisprudence, particularly Iranian legal system reflected in the Iranian Civil Code