دادرسي الكترونيكي در رويارويي با جرايم رايانه‌اي: چالش‌ها و بايسته‌ها

Electronic Trial versus Computer Crimes: Challenges and Necessities

دادرسي الكترونيكي به معناي ابتناي فرآيند رسيدگي كيفري بر تجهيزات الكترونيكي، ثبت، پردازش و تبادل اطلاعات است كه به عنوان پديده­اي جديد به همراه رايانه­ اي شدن امور مطرح شده و فرض بر آن است كه نقش به سزايي در روزآمد، كم‌هزينه و عادلانه كردن رسيدگي كيفري دارد. از منظر تقنيني، «دادرسي الكترونيكي» عنوان مبهمي در بخش نهم قانون آيين دادرسي كيفري است كه صرفاً به پشتوانه پيش­ بيني در قانون مطرح شده است و با دادرسي جرايم رايانه ­اي يكي نيست. ميان اين دو رابطه عموم و خصوص من‌وجه برقرار است؛ چنان‌ كه در دادرسي الكترونيكي تلاش مي­ شود تا فرآيند رسيدگي كيفري نسبت به عموم جرايم با استفاده تجهيزات الكترونيكي و در فضاي سايبر انجام شود. ولي در دادرسي جرايم رايانه­ اي، از امكانات و فرآيندها براي كشف، اثبات و پيگيري جرايم رايانه ­اي استفاده مي ­شود كه ممكن است بعضاً با فرآيند كيفري سنتي انجام شود. با اين حال چون دادرسي جرايم رايانه­ اي، يكي از صورت­ هاي دادرسي كيفري افتراقي است و در قانون آيين دادرسي كيفري نيز از همين وجه مورد تأكيد قرار گرفته است، وجه افتراق استفاده از رايانه براي رسيدگي به جرم رايانه­ اي است. به سخن ديگر، همچنان‌كه مرتكب با استفاده از رايانه، مرتكب جرم رايانه ­اي شده است؛ با بهره ­گيري از امكانات و ظرفيت­ هاي محيط رايانه، به اتهام وي رسيدگي شود. در اين صورت دادرسي جرايم رايانه ­اي در بطن دادرسي الكترونيكي قرار مي­ گيرد و با آن رابطه عموم و خصوص مطلق برقرار مي­ كند.

Electronic trial means basing criminal proceedings upon electronic devices، logging، processing and exchanging information، which is a new phenomenon accompanied by computerizing of the works. It is supposed that this process plays an important role in modernizing criminal proceedings and making it more fair and economic. In relation to the laws، electronic trial is a vague title on the ninth chapter of the Criminal Procedure Act، and is completely different from proceedings in computer crimes. There is partial overlap between these two، because electronic trial is about to use electronic instruments to try all crimes، but in trial of computer crimes، the purpose is to prove these type of crimes، using all possible ways، modern or traditional (non-electronic). Although، because trial of computer crimes is one type of differential proceedings، and this has been considered important in the Criminal Procedure Act، the differentiating factor is the use of computer in trial of computer crime. In other words، as the perpetrator uses computer to commit the crime، she will be tried by using the capabilities provided by computer. By doing so، trial of computer crimes will be a part of the electronic trial and their relationship will be a complete overlap