تصويرشناسي «بيگانه» در شاهنامه با تكيه بر كليشه پردازي

Foreign imagology in Shahname relying on stereotype processing (Foreign imagology in Shahname

«تصويرشناسي» يك نظريه ادبي است كه در حوزه ادبيات تطبيقي قرار دارد. ژان ماري كاره را بايد نخستين تصويرگر در حوزه ادبيات تطبيقي دانست. بعد از او تصويرگراني ديگر نظريه او را تكميل كردند و مولفه ­هاي تصويرشناسي را در شش مورد كليشه، الگوي قالبي، پيش ­داوري، تصوير، سمبل و افسانه معرفي كردند. در اين مقاله تصوير بيگانگان در شاهنامه فردوسي از منظر كليشه پردازي مورد تحليل و بررسي قرار گرفته است. كليشه (عقيده عمومي) مفهومي است كه نخستين بار واتر ليپ من آمريكايي آن را براي بيان عقايد عمومي در ميان يك قوم و يا فرهنگ به كار برد. با عنايت به اين كه شاهنامه اثري حماسي است و در دفاع از فرهنگ ملي ايرانيان سروده شده است و همچنين در تعارض با فرهنگ بيگانگان است، به نظر مي­رسد نظريه تصويرشناسي در درك بهتر چگونگي رفتار ايرانيان با بيگانگان كمك شاياني كند. دستاورد پژوهش، ناظر بر اين است كه بازتاب بيگانگان در شاهنامه به صورت كليشه ­پردازي شامل 58/13% از كل 43 مورد شخصيت بيگانه اي كه در اين پژوهش بررسي شده است را شامل مي­شود. بر اين اساس شخصيت­ هاي بيگانه در شاهنامه با توجه به مبحث كليشه در تصويرشناسي به سه دسته قابل تقسيم است: الف. شخصيت ­هاي بيگانه ­اي كه با پيوند زناشويي با ايران ارتباط برقرارمي كنند؛ ب. شخصيت­ هايي كه به قصد تحميل قدرت و يا گرفتن باژ و ساو به ايران حمله مي كنند؛ ج. استفاده از قدرت پهلوان ايراني در كشور بيگانه كه باز در اين مرحله، بيشترين ارتباط از طريق برقراري پيوند زناشويي صورت مي­ گيرد. فردوسي دليل و پيامد اين ارتباطات را به صورتي ناخوشايند تصوير مي­ كند.

Imagology is one of the literary theories in comparative literature .Imagologie's component can be considered in six components: cliché، mold pattern، pre judgment، image، symbol and myth. In this article، foreign's image in Ferdosi's Shahname is epic work which is in defense of Iranian's national country and it is analysed in aspect of stereotypes processing. cliche (public belief) is a expression that is used by water Lip Man in America for stating public belief among one group or culture. The result of this research is that the reflect of foreign's image in Shahname in form of stereotype processing contain 13/58 percent from all of the four cases of foreigns personalities which are surveyed in this research. According to cliché's component، foreign personalities in Shahname can be divided to three categories: a) foreign's personalities who are linked by marriage with Iran. B) personalities who are going to impose a power or taking taxes ،attacked to Iran. C) using Iran's hero's power in foreign country. Among this one، the most relationship with foreign is done by establishing adultery link laundering .ferdosi has drawn the cause and result of these relations by others unpleasantly.