زبان هنري در منظومه منطق الطير عطار و سفر نامه ابن فطومه نجيب محفوظ

Literary language in Arts (Manteq Al-tayr) Attār and Naguib Mahfouz's Journey of Ebn Fattomeh

نجيب محفوظ، نويسنده مصري وبرنده جايزه نوبل ادبي 1988، از جمله نويسندگان عربي است كه از ادب صوفيانه ايراني تاثير پذيرفته است. اگرچه ارزيابان ادبي وي را « صوفي رياليست» ناميده اند، اما به تاثيرپذيري اش از انديشه و ادب صوفيانه ايراني دقت نكرده اند. وي، داستان تخيلي «سفرنامه ابن فطومه» را با زباني ادبي، رمزآلود و هنرمندانه و با درونمايه اي صوفيانه نوشته، به گونه اي خواننده احساس مي كند كه زبان ادبي پررمز و راز آن را، از منظومه «منطق الطير» عطار الهام گرفته است. ابن فطومه، قهرمان اين داستان، نماد « انسان سالك راه حق» مي باشد و همچون دسته پرندگان منظومه منطق الطير درپي «كشف شهودي حقيقت» به سفر مي رود و «هفت سرزميني» را كه از آنها عبور مي كند، با تعداد منازل، مقامات و يا هفت شهر عشق عطار و «دارالجبل» هم با كوه قاف برابري مي كند. اما محفوظ با تصرف هنري در زبان رمزي اين داستان، اين نمادها را متناسب با انسان سرگردان امروز به كار مي برد كه در آن، دست يابي قطعي به حقيقت آسان نمي نمايد وبا نقد گزنده شرايط سياسي اجتماعي مسلمانان، دوري آنان را از اسلام واقعي نشان مي دهد و پاياني مبهم و ناآشنا براي اين سفر كشف شهودي حقيقت ترسيم مي نمايد.

Naguib Mahfouz is an Egyptian writer، he has won literary Nobel Prize in 1988، he was influenced by Iranian Sufism approach. Although he was called as a realist Sufism، it seems they had not considered his Iranian reflections. He has written the imaginative story of journey of Ebn Fatomeh in Arabic which is a literary secret with a Sufism theme، as if reader feels that its language has been inspired by Manteq Al Tayr. Ebn Fatomeh is a hero. He is god's follower beside the group of birds of Manteq Al-tayr inquire to explore the visible fact in the journey. They pass seven lands which are comparable with Attars' seven lands Dar Al jebal and Ghaf Mountain but Mahfouz has compared them with a wondering person who is not able to access the fact easily. He has criticized Muslims political and social conditions and how they have gone further from real Islam and the oblivious end for this exploring visible journey.