پاسخ زراعي و فيزيولوژيك سياه دانه ( Nigella sativa L.) به محلول پاشي آسكوربات و متانول در شرايط تنش كم آبياري

Agronomic and physiological response of Nigella sativa L. to ascorbate and methanol foliar application in water deficit stres

امروزه كاربرد مواد آنتي اكسيدان و تنظيم كننده اسمزي به‌ منظور كاهش آثار منفي ناشي از تنش هاي مختلف مطرح شده است. آسكوربات و متانول از جمله موادي هستند كه موجب مقاومت گياه به تنش‌ها مي‌ شوند. جهت بررسي اين موضوع در گياه دارويي سياه‌ دانه آزمايشي در سال 1390 به‌صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌ هاي كامل تصادفي در 3 تكرار در دانشگاه شاهرود انجام شد. فاكتور اصلي شامل آبياري (8 و 16 روز به‌ عنوان عدم‌تنش و تنش) و فاكتورهاي فرعي شامل محلول‌پاشي متانول (صفر، 15 و 30 درصد حجمي) و آسكوربات (صفر، 10 و 20 ميلي‌مولار) بودند. سطوح تنش پس از استقرار بوته‌ها و محلول‌پاشي‌ها 45 و 55 روز پس از كاشت انجام شد. نتايج نشان داد كه تجمع ماده خشك در برگ و ساقه، وزن هزار دانه، تعداد شاخه فرعي در بوته، محتواي نسبي آب برگ و شاخص پايداري غشاء تحت تأثير تنش كم‌آبياري به‌طور معني‌دار كاهش پيدا كردند. محلول‌پاشي آسكوربات و متانول به‌ويژه در غلظت بالاتر سبب افزايش كليه صفات ياد شده به‌جز وزن هزار دانه در هر دو شرايط تنش و عدم‌تنش گرديد. گياهاني كه بالاترين غلظت آسكوربات و متانول را باهم دريافت كردند، از شاخص پايداري غشاء و محتواي نسبي آب برگ بالاتري برخوردار بودند. عملكرد روغن نيز در اين شرايط 8/27 درصد بيشتر از شاهد بود. بنابراين در شرايط اين آزمايش تيمار 20 ميلي‌مولار آسكوربات و 30 درصد حجمي متانول قابل توصيه است.

Nowadays, the application of antioxidant and osmotic regulator substances is discussed in order to reduce the negative effects of various stresses. Ascorbate and methanol as the one of these substances cause resistant to stresses in plant. In order to examine this subject in medicinal plant of Nigella sativa L., an split plot factorial experiment based on randomized complete blocks design was conducted in three replications in University of Shahrood in 2011. The main factor was irrigation levels (8 and 16 day intervals as no stress and severe stress) and sub factors were foliar application of methanol (0, 15 and 30 %V) and ascorbate (0, 10 and 20 mM). Foliar applications of treatments were applied 45 and 55 days after planting. The results indicated that dry matter accumulation in leaf and stem, 1000 seed weight, number of secondary branches in plant, relative water content and membrane stability index were decreased by water deficit stress significantly. Foliar application of ascorbate and methanol especially in the highest concentration increased all traits except 1000 seed weight in stress and no-stress conditions. The higher amount of relative water content and membrane stability index were obtained from the highest concentrations of ascorbate and methanol together. Also, oil yield increased 27.8 percentage in this treatment. Therefore, combination of 20 Mm ascorbate and 30 %V methanol is advisable.