اثر محلول‌ پاشي شاخساره‌ اي ساليسيليك‌ اسيد بر برخي ويژگي‌ هاي رشدي و عملكرد گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت تنش آبي

Effect of shoot application of Salicylic acid on some growth parameres and yield of safflower (Carthamus tinctorius L.) under water stress

به منظور بررسي تأثير ساليسيليك اسيد بر برخي صفات رويشي و عملكرد گياه گلرنگ (Carthamus tinctorius) تحت شرايط تنش آبي، آزمايشي در سال 1394 در مزرعه ي تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز، به صورت كرت هاي دو بار خرد شده در قالب طرح پايه بلوك هاي با دو سطح 70 و 140 ميليمتر تبخير از سطح تشتك (S) كامل تصادفي با سه تكرار به مرحله ي اجرا درآمد. فاكتور اصلي شامل تنش خشكي بود. فاكتور فرعي اول شامل ساليسيليك اسيد در 3 سطح شاهد (محلول پاشي با آب مقطر)، محلول پاشي با غلظت 100 و 200 ميليگرم در A كلاس ليتر بود. فاكتور فرعي دوم شامل دو رقم گلرنگ محلي اصفهان و رقم اصلاح شده اصفهان (گلدشت) بود. نتايج آزمايش نشان داد تنش خشكي باعث كاهش معني دار ارتفاع گياه، تعداد شاخه هاي فرعي، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در بوته و عملكرد گرديد. اثر ساليسيليك اسيد بر بهبود رشد و افزايش عملكرد در شرايط غير تنش محسوس بود به طوري كه استفاده از غلظت هاي مختلف ساليسيليك اسيد سبب افزايش معني دار تعداد شاخه فرعي، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در بوته و عملكرد دانه در شرايط عدم تنش شد و بيشترين افزايش از مصرف 100 ميليگرم در ليتر ساليسيليك اسيد حاصل شد. محلول پاشي تاثير معني داري بر عملكرد دانه در شرايط تنش خشكي نداشت و در اين شرايط تنها صفات ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعي افزايش نشان دادند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه كاربرد مقادير كم ساليسيليك اسيد (غلظت 100 ميليگرم در ليتر) مي تواند تا حدودي آثار مخرب تنش خشكي بر رشد گياه را تعديل نمايد. نوع رقم گلرنگ نيز به طور معني داري بر اين صفات تأثير گذاشت و نتايج مقايسه ميانگين ارقام نشان داد كه رقم گلدشت بيشترين ارتفاع گياه، تعداد شاخه هاي فرعي، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، تعداد دانه در بوته و عملكرد را به خود اختصاص داد. در بين اثرات متقابل نيز برهمكنش تنش خشكي و رقم بر صفات تعداد شاخه فرعي، تعداد دانه در بوته و عملكرد دانه معني دار بود و بيشترين تعداد شاخه فرعي، تعداد دانه در بوته و عملكرد دانه از تيمار 70 ميليمتر آبياري و رقم گلدشت بدست آمد. بنابراين رقم گلدشت داراي راهكار دفاعي بهتر و كارآمدتري نسبت به رقم محلي اصفهان بود و در نتيجه متحمل تر به تنش خشكي مي باشد.

In order to evaluate the effect of salycilic acid on some reproductive and yield of safflower under drought stress an experiment was conducted in 2015 at research farm of Islamic Azad University of Tabriz in form of split plot based on randomized complete block design with three replications. The main factor included water stress (S) at two levels of evaporation (70 and 140 mm) from the surface of Class A basin. Post-establishment irrigation (the 4 leaves stage) was applied until the physiological maturity figures were obtained. The first sub-factor included salicylic acid in 3 control levels (distilled water spraying), spraying with concentrations of 100 and 200 mg per liter. The second sub-factor included local safflower of Isfahan and the Isfahan (Goldasht) cultivars. The results showed that water stress causes a significant reduction in plant height, number of sub branches, the number of heads per plant, number of seeds per head, seed weight, number of seeds per plant and yield. Salycilic acid effect on growth and yield under non-stress was felt that the use of different concentrations of salycilic acid significantly increased the number of branches, number of heads per plant, number of seeds per plant and seed yield in the absence of stress and the highest increase in 100 mg per liter salycilic acid was obtained. Spying had no significant effect on grain yield in drought stress conditions and in these conditions only plant height and number of branches increased. In general, the results showed that although in drought conditions negative effect on grain yield with consuming salycilic acid decreased, but the use of small amounts (concentration of 100 mg/ l) can be somewhat alleviated the negative effects of stress on plant growth. Type cultivars significantly influenced traits and results of mean comparison showed that Goldasht had highest plant height, number of lateral branches, number of heads per plant, number of seeds per head, number of seeds per plant and yield. As for interactions, the interaction between water stress and variety on number of branches, numbers of seeds per plant and seed yield were significant. The highest number of brances, number of seed in plant and seed yield obtained from 70 mm irrigation and glodasht. Therefore, this variety had better and more effective defence system than the local variety and was tolrerance to rought stress.