بررسي عملكرد و كيفيت علوفه اكوتيپ‌ هاي مختلف يونجه (Medicago sativa) در شرايط ديم استان آذربايجان شرقي

Evaluation forage yield and quality of alfalfa (Medicago sativa) accessions in dryland conditions of Eastern Azerbaijan

در پژوهش حاضر عملكرد و كيفيت علوفه 49 اكوتيپ يونجه در قالب طرح لاتيس مربع ساده با 2 تكرار در شرايط ديم به مدت سه سال (1384 تا 1386) در ايستگاه تحقيقات كشاورزي خسروشهر (آذربايجان‌ شرقي) مورد ارزيابي قرار گرفتند. طي سال‌ هاي دوم و سوم صفات: عملكرد علوفه خشك، ارتفاع بوته، قدرت رشد، تاريخ گلدهي، نسبت برگ به ساقه و صفات كيفي شامل قابليت هضم، پروتئين خام، كربوهيدرات‌ هاي محلول در آب، خاكستر كل، فيبرخام و فيبرهاي محلول در شوينده اسيدي و خنثي اندازه‌ گيري شد. نتايج تجزيه مركب بيانگر وجود تفاوت معني‌ دار بين سال‌ ها و بين اكوتيپ‌ ها بود. ميانگين عملكرد علوفه خشك در سال دوم و سوم به ترتيب 5/43 و 4/45 تن در هكتار بود. نتايج تجزيه همبستگي نشان داد كه براي رسيدن به عملكرد علوفه بالا بايد اكوتيپ‌ هاي زودرس، پابلند با قدرت رشد بالا را انتخاب كرد. با توجه به رابطه منفي عملكرد با كيفيت علوفه بايستي از بين اكوتيپ‌ هاي منتخب با عملكرد علوفه بالا اكوتيپ‌ هايي را برگزيد كه داراي نسبت برگ به ساقه، پروتئين خام، قابليت هضم، قندهاي محلول و خاكستر كل بالا و ميزان فيبر خام و فيبرهاي محلول در شوينده اسيدي و خنثي پايين باشند. لذا اكوتيپ‌ هاي خرم آباد، قره يونجه، فلاورجان، قزاقستان و كردستان با كيفيت علوفه مطلوب و متوسط عملكرد علوفه 6/5 تا 8/5 تن در هكتار براي توليد يك واريته سنتتيك پيشنهاد مي‌ شوند.

In current research, the forage yield and quality of 49 accessions of alfalfa (Medicago sativa) were examined using simple lattice design with 2 replications under dryland farming system during 2005-2007 in the Agriculture Research Station of Khosroshahr -Eastern Azerbaijan. The traits: forage dry matter yield, plant height, growth vigour, flowering date, leaf to stem ratio and quality traits consisted of dry matter digestibility, crude protein, water soluble carbohydrates, crude fiber, acid detergent fiber, neutral detergent fiber and total ash were evaluated during 2 years (2006-2007) . The results of combined analysis showed significant differences among accessions and among years. Total means of forage dry matter yield were 5.43 , 4.45 t/ha in years 2 and 3, respectively. The results of correlation analysis among traits indicated that selection for higher forage dry matter yield was produced with earlier flowering, tall plant height and major growth vigour.Considering to negative relationship of forage dry matter yield and quality, from between genotypes with high yield, mostly were selected high the amount of leaf to stem ratio, crude protein, dry matter digestibility, water soluble carbohydrates, and total ash and down amount of crude fiber, acid detergent fiber and neutral detergent fiber. For this purpose the genotypes of Khoramabad, Ghara yonja, Flavarjan, Ghazaghestan and Kordestan with average values of 6.5 – 8.5 t/ha forage dry matter yield were tendered for produced synthetic variety.